Буряадай арадай поэт, Россиин ба Буряадай соелой габьяата хүдэлмэришэн, 30 гаран номуудай автор Андрей Григорьевич Румянцев ирагуу найрагша Кабанскын аймагай Шерашево тосхондо 1938 оной сентябриин 15-да түрэһэн юм. Ная наһа хүрэжэ ябаашье һаа, сарюун зандаа, энеэбхилһэн шарайнь залуугай ульһа алдаагүй, уран шүлэгөө зохёоһоор ябана. Үнгэрһэн жэлдэ “На дорогах жизни” гэжэ буряад уран зохёолшод тухай дурсалгын ном хэблүүлээ, “Взывает время к доброте” гэжэ номоороо ород арадай алдар суута поэт Сергей Есенинэй нэрэмжэтэ Уласхоорондын Уранзохёолой Ехэ шагналда хүртэжэ, илалта туйлаһан байна. Энэ ном соо Эхэ орон тухай, хайра сэдьхэл, инаг дуран тухай, энэ сагта энэрхы һайхан сэдьхэлтэй, эхэ ороншо мэдэрэмжэтэй ябахые поэт уряална. Энэ оной июлиин 4-дэ нэгэ автобус соо һуужа Эрхүү хото “Алтаргана” наадамда зорёобди. Буряад Уласай телерадиокомпании түрүүлэгшын орлогшоор олон жэлдэ хүдэлһэн, Буряадай уран зохёолшодой холбооной правлениин гэшүүн байхадань таниха байгааб. Үхибүүдэй “Хараасгай” сэтгүүлдэ шүлэгүүдээ асардаг һэн. Андрей Григорьевич мүнөө Москва ниислэлдэ ажаһуудаг. Автобус соомнай “Мүнгэн хонхонууд” бүлгэмэй дуушад буряад, ород дуунуудые дуулалдажа, харгын холые мэдэрэнгүй Эрхүү хүрөө бэлэйбди. Харгыдаа ДПС-эй шалгалтын болоходо, удаахан тогтобобди. Тиихэ һамбаанда би үхибүүдтэ хандажа хэлэбэб: “ Бидэнтэй суг энэ автобус соо Буряадай арадай поэт Андрей Григорьевич Румянцев ябажа байна, тэрэ олон номуудые зохёоһон юм. Үхибүүдтэ шүлэгөө уншахыетнай гуйнабди”.
Ирагуу найрагша 1960 ондо зохёоһон “Полкын хүбүүд” шүлэгөө уншаба.
-Эсэгын дайнда хабаадаһан эдир сэрэгшэдтэй, 12-14-тэй хүбүүдтэй хамта һурадаг байгааб. Дайн дажар үзэһэн, хурса шарай дээрэнь һэргэлэн нюдэдынь ондоохоноор харадаг һэн. Тиигэбэшье хэшээлэй хоорондо түлхисэлдөөн, носолдоон алил болодог, үхибүүд лэ хадаа үхибүүд. Үбсүүнэйнь медалей ханхинахада, бидэ тэдэнээ дүмүүхэнээр гарһаань татажа бодхоодог һэмди-,
гээд Андрей Григорьевич Румянцев шүлэгөө уншахын урда тээ хөөрэбэ.
“Мүнгэн хонхонуудай” дуушан Баярта Балданов гайхан: “Нээрээ танай класста дайнда ябаһан хүбүүд һаралсаа юм гү?” гээд асууба. “Би Хяагтын һургуулида һурахадамни, сэрэгэй гимнастеркотой полкын хүбүүд һурадаг һэн”,- гээд поэт харюусаба.
Поэдэй “Полкын хүбүүд” шүлэгөө уншахадань, автобус соо шэмээгүй байдал тогтобо. Үхибүүд нэгэш үгэ алдангүй поэдэй шүлэг шагнаба.
Арбаадтай хүбүүдэй алба хэдэг
Амяараа тусгаар взводтойхон
Дайнһаа бусажа ябаһан сэрэг
Заахан городтомнай тогтоо һэн.
Нева, Волгоор нилээн тамарһан,
Аяар Германидашье хүрэһэн
Булта тэдэ полкын хүбүүд һэн,
Буудуулжа үзэһэн шононууд һэн.
Мантай сугтаа һураха болоходонь,
Манда орходоо холо зоригтой
Ёһотойл хүйхэрнүүд ерэхэнь гэлдэн,
Ехэтэ хүлеэһэмнай ойлгосотой.
Окоп эзэлээд аниргүй хоргодоһон
Отряд шэнги тэдэмнай ерэһээр
Хойгуур партануудта һуугаа бэлэй,
Хуу ногоон хубсаһатайнууд.
Баруунай ниислэл хотонуудые
Байлдаагаар абалсаһанай түлөөдэ
Абаһан олон медальнуудые
Аржыса сээжэдээ зүүнхэйнүүд.
Һүгэлсөөшэ бидэ һүр дарагдаабди...
Һүрэгөөрөө шэбэнэжэ үгөөшье һаань,
Самбарта гарагшынь ядалсаад,
Хоёрые абадаг байһандань лэ
Һанаагаа амардаг байгаабди.
Хүхирмэг хөөрөөн соо шашангаа
Хүндэгүйгөөр тэдэмнай багшаяа
Нэрлэжэ, магад, бологшо һэн.
Нюудагаар тамхи татагша һэн.
Гэбэшье, бүрүүлхэн коридор соо
Гэлиисэ шударуулһан хана түшөөд,
Сэм гэмэ, аалин, сэхэнүүд,
Гэмгүй гимнастерко үмдэнхэйнүүд
Сошордомо дохёо гү, захиралта гү,
Соносонгүй үлэшэхэеэ айһандал,
Сонхын онгорхой руу хилайлдан
Шэхээ һэртылгэн зогсоходонь,
Шэмээгүй байдалда этигэлтэгүй,
Шууд добтолхоор бэлэн байха
Ондоо һургуули гаранхай гэжэ
Ойлгоһомнай хүрөө һэн бэзэ.
Болгоомжотойгоор түлхижэ тэдэнээ,
Бөөгнэрэн булта унахадамнай,
Гансал медальнуудынь доромнай
Гайтай гоёор жэнгирэгшэ бэлэй.
Аргаа ядахадаа, хүбүүд, хөөрхэй,
Адлил аһалдажа орогшо бэлэй.
Алдар солоо мантай хубаанхай,
Үхибүүн наһандаа бусагша бэлэй.
Лопсон Тапхаев оршуулба.
“Хараасгай” сэтгүүлһээ абтаба. 1988 оной 3-дахи дугаар.
Энэл сэтгүүлһээ абтаһан Валерия Смоленковагай зураг.
