Дадал сүмэдэ үндэр наһатайшуулһаа дуулаһан үнэн болоһон ушар тухай хөөрэхэ хүсэлтэйб.
1961 оной хабар Монголой Арадай хубисхалай намай түб хорооной секретарь, түүхын институдэй захирал Дарамын Түмэр-Очирой һанаашалгаар Агууехэ Чингис хаанай түрэһөөр 800 жэлэй ойдо зорюулжа хүшөө бодхоохо, эрдэм-шэнжэлгын хуралдаа эмхидхэхэ, шууданай марка, открыткэ хэблэхэ гэһэн Монгол Уласай засаг түрын шиидхэбэри абтаһан байгаа. Дадал нютагай арад зон тон ехээр дэмжэһэн, баяр бахархалтай туһалалсаһан юм. Уран барималша Л.Махвал, Чойжамца гэгшэд хүшөө уранаар барижа бодхооһон юм. Дэлхэй дээрэ эгээн анханай Эзэн Чингис хаанай хүшөөгэй нээлтэ 1962 оной майн 30-да болоһон юм.
Удангүй 1962 оной сентябриин 9-дэ МАХН-ын Төв Хорооны хуралдаан дээрэ Дарамын Төмөр-Очирые партиин урдаһаа эсэргүү ажал ябуулһан гэжэ зэмэлээд, албан тушаалһаань сүлөөлжэ, хүдөө нютаг сүлэһэн юм. Хэблэгдэһэн марка, открыткэ усадхаха, хүшөө бутарган тэһэлхэ, тэһэлдэг бодисые Хэнтэйн аймагай Дадал сүмын намын даргада хүргүүлхэ гэһэн шиидхэбэри абтаһан байгаа. Сумын намын дарга Гонгормаагийн Цэрэндоржо намын гишүүдые суглуулаад, хаалтатай протоколгүй суглаан болобо. Дээрэһээ ерэһэн даабари соносоод, булта хүхэ сагаан шарайтайнууд, удаан абяа шэмээгүй дуугай һууһан ха.
-За нүхэдөө. Протоколгүй байгаа тула, хүн бүхэн өөрынгөө бодол хэлээрэйгты. Би хубидаа усадхаабди гээд худал мэдээ ябуулая гэжэ дурадханаб. Таанадай хэлэхэгүй бол би хэлэхэгүйб. Һүүлдэ арга хэмжээндэ оробол, бүгэдэ суг уная"гэжэ Цэрэндоржо дарга хэлэһэн юм гэжэ хөөрэлдэдэг. Гэшүүд зориг орожо, бүгэдэ һанал нэгэтэйгээр хүшөөе тэһэлэнгүй үлдээһэн гээшэ. Һүүлдэ Түб хороо мэдэһэн болобошье, бага сага арга хэмжээ абаад лэ үнгэрһэн юм. Бодоод үзэхэдэ, дарганарай баһа мэдэжэ байгаашье һаа, нюдээ аняад үнгэргэһэндэ үнэхээр баярламаар!
Харин Дарамын Түмэр-Очир хэдэн аймаг дамжин сүлэгдэн байтараа, 1985 ондо Дархан хотодо гэртээ байжа байгаад хүнэй гарта зэрлигээр һүнөөгдэһэн юм. Бэедэнь гар хүрэһэн хүн мүнөөшье болотор элирүүлэгдээгүй.
Тэрэл намартаа Дадал сүмын буряад-монголшууд иимэ дуу зохёоһон юм.
Баавай Чингис изагууртай
Балжийн Буряад Монгол зон
Эзэн Чингис изагууртай
Эрэлхэг Буряад Монгол зон...
Иимэл эрэлхэг зоригтой хүнүүдэй буянаар Хэнтэй аймагай Дадал сүмэдэ Гурбан нуурта энэ хүшөө мүнөө байһан зандаа. “Баавай Чингис хаан” дуун арад зоной гүн сооһоо мүндэлөөд, мүнөөш болотор дуулалдаһан хэбээрээ.
1990-ээд оной үедэ Япон гүрэнэй “Эн Эйч Кэй” телевидениин бүтээһэн "Монголой эзэнтэ гүрэн" баримтата кинодо буряад басаганай дуулаһан энэ дуун табан сериин эхин бүхэндэ соностодог байгаа. Бүмбэрсэг дэлхэй дүүрэн энэ дуунай аялга зэдэлһэн юм.
Эрэлхэг зоригтой, эхэ ороншо Дадал нютагай буряадууд “Алтаргана” нааданиие һанаашалжа, мүнөө энэ наадан олон улсын боложо суурхаал! Ерээдүй сагта Бүхэдэлхэйн буряад-монголшуудай "Алтаргана" наадан гэжэ алдаршахал!
