Январиин 29-дэ Ивалгын дасанда «Эхэ хэлэн – манай баялиг» ээлжээтэ наадам болобо. Хамба лама Дамба Аюшеевэй үүсхэлээр байгуулагдаһан энэ наадам заншалта боложо, үхибүүд энэ нааданда дуратайхан бэлдэнэ, эдэбхитэйгээр хабаадана, мүрысөөнэй асуудалнуудта өөртөө найданги тодоор харюусадаг болоо гэжэ ажагламаар. Буряад Уласай, Үбэр-Байгалай Агын тойрогой, Улаан-Сүхын Шаргалжын, Эрхүү можын Усть-Ордагай Обусын һургуулинуудай түлөөлэгшэд сугларба. Бүхыдөө 82 команда байгаа.
Наадамай дүрим нэгэл янзаар байнагүй, шэнэ даабаринууд, орёо асуудалнууд нэмэгдэнэ. Зарим асуудалданууд гайтай хатуунууд байна. Тиигэбэшье хүбүүд басагадай тулгардангүй харюусаад лэ байхадань гайхамаар байгаа һэн.
Басагадууд хониной арһа яагаад элдэхэб гэжэ һурана, арһаар гутал, бээлэй оёжо шададаг болоно. Энэ шадабари ерээдүйн ажабайдалдань тон хэрэгтэй байха ха юм.
Хүбүүд басагад нааданһаа нааданда ямар бэрхэнүүд боложо байна гээшэб гэжэ уяржа, омогорхожо байгаа бэлэйб. Эжын уурагтай бэедээ шэнгээһэн түрэл хэлээрээ асуудалнуудта харюусахадань, оньһон үгэ торьдиһогүй хэлэхэдэнь, хамба ламанарай нэрэ обог, намтар мэдэхэдэнь, өөрынгөө нютаг хэлээр тоб байса хөөрэхэдэнь, соносожо байхада ямар урматай гээшэб!
Ивалгын дасанда болоһон мүрысөөнэй үглөөдэрынь үдэшын 7-һоо 9 час болотор Буряадай телекомпаниин шууд дамжуулгада юһэдэхи нааданай эрхимүүдынь, хори, хонгоодор, эхирэд угай түлөөлэгшэд мүрысөө үргэлжэлүүлэн хабаадахыень хужарлан хараабди.
Буряад Уласаймнай телекомпани “Эхэ хэлэн – манай баялиг” наймадахи наадам харуулаа бэлэй. Мүнөө дахяад юһэдэхи наадамые хужарлан харабабди. Иигэжэ БГТРК-ай ажалшад буряад хэлэеэ хүгжөөн һалбаруулха, хадагалан хамгаалха хэрэгтэ хубитаяа оруулжа, Буряад оронойнгоо нютаг бүхэндэ “Эхэ хэлэн – манай баялиг”гэжэ наадамые дамжуулан нэбтэрүүлжэ байхадань баясамаар байна.
Һурагшадай мүрысөөндэ бэлдэхэдэнь, нютагай дасангуудай шэрээтэнэр хамһалсана, буряад хэлэнэй багшанар һурган заажа үгэнэ. Үхибүүд маани уншажа
һурана. Тэдэнэй доншуур маани уянгалан, сэдьхэлээ зорюулан уншажа байхынь харахада, нюур шарайнь ямар һайханаар гэрэлтэнэ гээшэб!
Хамба лама түрүүтэй Буддын заншалта сангха, нютаг нютагта байһан дасанай шэрээтэнэр эхэ хэлэеэ хадагалан хамгаалха, үхибүүдтэ заажа дамжуулха гэһэн үйлэ хэрэгтэ хамсыгаа шуужа оролсоод, тон ехэ ажал ябуулжа байна. Мүрысөөнүүдтэ хабаадаһан үхибүүн бүхэн, хажуудань һанаа үнөөн боложо, мүрысэхэдэнь хамһалсажа, туһалалсажа байһан аба эжынь, түрэл гаралынь өөһэдтөө ямар ехэ һургаал заабари, сэгнэшэгүй жэшээ, дүй дүршэл абана гээшэб. Буянаа бэдэржэ олодог юм, арбан сагаан буян үйлэдэжэ ябагты гэжэ хэлэһэн хамба ламымнай гашай үгэ, захяа заабари юунһээшье ехэ сэнтэй бшуу.
Мүрысэгшэдэй олонхинь басагад байха ёһотой гэһэн хамба ламын заршам гүнзэгы удхатай. Басагаднай хожомоо бууса байдалайнгаа эзэн эхэнэр, гал гуламтаа дэгжээхэ эжынэр болохо ха юм даа. Тиимэһээ эдэ мүрысөөнүүд холын хараатай гээшэ, хэдэн жэл болоод, энэ тариһан үрэнүүд үндэһэлжэ, сэсэглэн бадархал, буряад хэлэнэй хүгжэлтэдэ шэнэ амисхаал оруулагдана. Үхибүүд булта буряад хубсаһаяа үмдэнхэй, малгайгаа гоёор шэмэглэнхэй, басагадууд үһэеэ олон гүрэлөөгөөр гүрэнхэй байхадань, ямар хөөрьхэнөөр, ямар һайханаар харагдана гээшэб!
Хаана хаанаһаа, элдэб нютагһаа ерэһэн хүбүүд басагад мүрысөөнэй үедэ танилсана, утасаа абалсана, нютагай аялгаар хэлэһэн үгэнүүдые хадуужа абана, бэе бэеһээ шэнэ үгэдэ, шэнэ заншалда һурана, энэмнай тон ехэ удха шанартай, түрэлхи хэлэеэ үзэхэ гэһэн эрмэлзэлдэ ехэ түлхисэ болоно, энэмнай юунһээшье ехэ олзо, юунһээшье ехэ баялиг болоно! Хэн мэдэбэ, хэзээ нэгэтэ хожом, «бидэ хоёр Ивалгын дасанда танилсажа айл бүлэ болоо һэмди» гэжэ хэлэхэ залуушуул Хамбын наадамда хабаадагшадай дунда байхадаал болохо!
