Буда-Ханда багшын ном хэблэгдэбэ


Многократный победитель конкурсов веб-проектов в поддержку и развитие бурятского языка, сохранение традиций и культуры бурят-монгол.

DSC07855Аглаг һайхан Ага нютагта Буда-Ханда Жигмитовна Цырендоржиева буряад хэлэнэй багша ажаһуудаг байһан. Эдир залуухан наһанһаа багшын мэргэжэл шэлээд, олон жэлдэ үхибүүдтэ эрдэм ном, буряад хэлэ бэшэг, уран зохёол заажа ябатараа, тэнгэридэ ниидэжэ байтараа, харбуулһан булжамуур шубуун шэнги хүрьһэтэ алтан газараа тэбэрин халин уналай. Юртэмсын жама ёһо тиимэ байгаа гү, али тэнгэриин бурхашуул ондоо юртэмсэ руу дуудаа гү, хэн мэдэхэб?
“Хүн болохо багаһаа” номынь олдошогүй хоморой болоод байхадань, Буряад Уласай һуралсалай болон эрдэм ухаанай яаманай “Бэлиг” хэблэл хоёрдохео хэблэжэ, буряад арад зондоо ехэ туһатай үйлэ хэрэг бүтээбэ гээшэ. Энэ номһоо нэгэ хэһэг танай анхаралда.
ТӨӨЛЭЙ ЯАГААД БЭЛДЭХЭБ, ТАБИХАБ
Буряад-монголшууд түрэ найр дээрэ, ойн баяр ёһололой шэрээдэ, үгы бол холын айлшаниие хүндэлхэдөө, төөлэй табидаг ёһо заншалтай. Адууһанай гү, али хониной толгой
сэбэрхэнээр янзалаад, төөлэй болгон табидаг.
Хонинойнгоо тархиһаа үргыень хэлэтэйгээрнь заалажа һалгаагаад, арһыень һайнаар галда хуухалжа, сэбэрхэнээр угаагаад, тогоондоо хэжэ шанаха. Толгойнгоо болоһон хойно магнай дээрэнь гурбалжан булан гү, али дүрбэлжэн булангай түхэлтэйгөөр хутагаар отолхо.Табаг соо табижа, хоёр хажууһаань хабһа болон бэшэ зөөлэн, нэрэтэй түрэтэй мяхануудаар хабшажа, түрүү хажуугаарнь айлшан тээшэ харуулжа табидаг.
Төөлэйгөө айлшадай шэрээ дээрэ табихадаа, хоншоорынь урагшань харуулжа баряад, нара зүб харуулан эрьелдүүлээд, хүнэй дэгэлэй энгэр руу зүглүүлэн табидаг.
Үреэл андалдаһанай һүүлээр айлшад магнайда отологдоһон дүрбэн булантай арһа мяхатайнь хутагаар отолжо абаад, бэшэ мяхануудһаань хэршэмэлнүүдые хэршэжэ, баруун гартаа суглуулжа баряад, удамарша хүниие дуудажа ерүүлээд, галда үргэгты гэжэ хэлэдэг.
Тэрэ гэһээр айлшан төөлэйнгөө дээдэ хоёр жабжаһаа гурба гурбан хэршэмэлнүүдые хоёр хажуудаа һууһан хүнүүдтэ тараан үгэдэг. Дахин удамарша хүниие дуудажа, төөлэйгөө һөөргэнь бусаадаг. Абаһан хүн тэрэ дороо ара талаһаань сагаан уураг тархииень сүмэ нүхэлжэ абаха аргатай болгоод, нэгэ хабһа дээрэнь хээд, айлшандаа бусаадаг. Айлшан төөлэйгөө багашуулда гү, али залуушуулда заладаг юм.
Төөлэй табиха - сэбэр сагаан һайхан сэдьхэлэй дээдэ зэргын хүндэ ямбын һүлдэ гээшэ.

  1. 5
  2. 4
  3. 3
  4. 2
  5. 1

(3 голоса, в среднем: 5 из 5)