Наартай hайхан намарай үдэр заhамал дардам харгыгаар Сергей Гармаевич Ошоров, Жамбалма Цырендондуковна Жамбуева багшанартай Хурамхаан аймаг тээшэ ганзага ниилэн автрбусоор гүйлгэлдэбэбди. Харгын хоёр талаар ногоон торгон тэрлигээ хэдэрhэн ой тайга нэмжынэ. Арюухан Байгал далаймнай зунай зулгы хаhые hанаад гуниглаhан мэтэ долгинуудаа аалиханаар мухарюулна. Баргажан гол уhаяа мэлмэрүүлэн намдуухан долгилхонь hайханаар харагдаха юм.
Ямар hайхан дайдатай, үзэсхэлэн гоё ой тайгатай, баян бардам, үргэн уужам Буряад Орон нютагтай гээшэбибди гэжэ бахархан хараhаар Хурамхаан хүрѳѳд, саашаа Угнаасайн дасанда мүргѳѳд, Арзгун ерэбэбди. Харгыдамнай хоёр гүрѳѳhэд машинымнай урдуур гүйлдѳѳд гарахадань, энэ нютагай сахюусад харалсажа байна, буряад арадай алдар суута ирагуу найруулагшад Николай Дамдинов, Солбон Ангабаев хоёрой тоонто нютаг иимэ hайханаар угтажа байна гэжэ зүрхээ шэмшэрүүлэн шэбшэжэл ябаа бэлэйб.
Yглѳѳдэрынь газар дэлхэймнай саб сагаан саhаар хушагдаад, нютагай шарай шэдитэ үльгэрэйхидэл харагдахань гайхалтайшье, дэмбэрэлтэйшье байгаа бэлэй.
Нютаг…hургуули… Багша… Эдэ гурбан ойлгосо хоорондоо тон нягта холбоотой. Багшанар, илангаяа буряад хэлэнэй багшанар үбгэ эсэгэнэрэйнгээ сахижа, мүргэжэ, hүгэдэжэ ябаhан ёhо заншалнуудые, захяа заабаринуудые ургажа ябаhан залуушуулдаа дамжуулжа, нангинаар hанажа, hурагшадтаа заана, hургана гээшэ. Багшын ажал хүндэ хүшэр, харюусалга ехэтэй, багшын ажал хүндэтэй, буянтай.
Багшанар үдэр бүри үхибүүдтэ хүмүүжүүлхы үгэ хэлэжэ, эрдэм номдо hургажа, угсаата арадайнгаа хүмүүжэл тухай hургаалые шабинартаа тэсэбэритэйгээр заадаг, hургадаг хүнүүд ха юм.
Октябриин 17-до Хурамхаанай болон Баргажанай аймагай буряад хэлэнэй 22 багшанар Николай Дамдиновай нэрэмжэтэ Гааргын дунда hургуулида болоhон «Буряад хэлэ ба литература hуралсалай шэнэ эрилтын ёhоор юрэнхы дунда hургуулида заалгын шэглэл» гэhэн республиканска семинарта хабаадаба.
Буряадай Гүрэнэй Ехэ hургуулиин Зүүн зүгэй дээдэ hургуулиин буряад хэлэн болон онол аргын тэнхимэй багша, педагогикын эрдэмэй кандидат, доцент Сергей Гармаевич Ошоров, багшын ажалай ветеран, 8-дахи класста үзэхэ «Буряад хэлэн» номой авторай нэгэн, Буряад Уласын габьяата багша Жамбалма Цырендондуковна Жамбуева, «Буряад Yнэн» сониной штатнабэшэ корреспондент, «Мyнгэн тобшо» сайтын найруулагша, «Информ полис» сониной блогер Намжилма Нанзатовна Бальжинимаева гэгшэд энэ семинарта эдэбхитэй хабаадаба.
Хуралдаан дээрэ Гааргын дунда hургуулиин буряад хэлэн ба уран зохёолой дүй дүршэлтэй багша Наталья Цыремпиловна Шарланова 8-дахи класста «Мэдүүлэлэй шухала гэшүүд» гэhэн сэдэбээр нээмэл хэшээл үнгэргэбэ. Хэшээлдээ hурагшад олон юумэ хэжэ үрдибэ, үгтэhэн статьянуудые хинан заhажа hургуулидаа буряад хэлэн дээрэ гаргадаг «Гааргаshool» ханын сониндо материалнуудые гаргажа бэлдэжэ гаргаба. Минии hанахада, буряад хэлэнэй багшын ажал мүнѳѳ сагта аргагүй ехэ харюусалгатай болоод байна. Yхибүүдтэ ехэ хүгжэлтэ үгэхын түлѳѳ ѳѳрѳѳ хүгжэлтэтэй байха, түрэлхидтэй харилсаа холбоондо онсо анхаралаа хандуулха, хэшээлээ шэнэ онол аргаар зохёохо гээд олон амин шухала хэмжээнүүд багшын урда тобойн гарана.
-Шэнэ номууд ерэжэ байна, «hархинсаг» болошоhон хуушан номтой ехэл зободог байгаабди. Гоёор шэмэглээтэй шэнэ ном гартааш абахада хэды ехэ урматай гээшэб,- гээд Светлана Добдоновна Шагжиева, Бэлигма Балдыновна Цырендашиева гэгшэд хэлэнэ.
Хүүгэдэй сэсэрлигэй ахамад бүлгэмэй үхибүүд «Табан хурган» гэhэн хэшээл-наада харуулба.Хэшээлээ заахадаа, уран зураг, хүгжэм хэрэглэжэ, ажалдаа зохёохы удха оруулжа багша Н.Д.Цыденова ажаллана. Арбагар жаахан хүүгэдүүдтэ яажашье ном hудар заадаг юм ааб даа гэжэ би гайханаб. Сэсэрлигэй үхибүүдэй шүлэг хэлэхэдэнь, дуу дуулахадань, хѳѳрьшѳѳнгүй байхын аргагүй байгаа hэн.
«Хүмүүжүүлгын дүрбэн тулга» гэжэ нэрэтэй классhаа гадуур ажал ябуулгада хабаатай «Гал заяаша» сэдэбээр Е.Д.Раднаева 3-дахи классай hурагшадтай хэшээл-наада харуулба. Гал заяаша гэжэ юун гээшэб, юундэ тэрэниие хүндэлдэг юм бэ гэhэн ойлгосо үхибүүд багшын хѳѳрѳѳнhѳѳ хадуужа абаба.
«Мүшэтэ саг», «Хүсэлдүүлэ» гэhэн гаршагтай ухаагаа гүйлгэхэ кроссворд багша таалгана.
Эхин классай багша С.Б.Бадлуева 2-дохи класста hонирхолтой «Байгал далайгаар аяншалга» сэдэбээр «Yгэ таhалжа бэшэлгэ» гэhэн нээмэл хэшээл харуулба. Хэшээл hонирхомоор, ойлгосотойгоор, хадуугдамаар үнгэрнэ. Эндэ багша компьютер хэрэглэн харуулаа.
«Буряад хэлэн» электронно номоор hурагшадай дунда мүрысѳѳн болобо. Энэ мүрысѳѳнэй үедэ зарим үхибүүд электронно асуудалнуудта тодо, зүб харюунуудые түргэхэн үгэжэ шадана, харин зариманиинь тулгардана, аалидана гээшэ гү гэжэ адаглахаар, энэ хадаа багшын хэшээл заалгаhаа дулдыдана, буряад хэлэ электронно онол аргаар шудалалга үхибүүдтэ hайшаагдана, тэдэнэй hонирхол татана гэжэ ойлгосотой. Мүнѳѳ сагай эрилтээр hурагшадта электронно номоор үзэхэдэнь таарамжатай байна. Гааргын hургуулида электронно хэшээл заалга дээдэ хэмжээндэ гэжэ адаглабабди.
«Баргажан – манай үлгы нютаг» гэhэн уряатай аймагай эрдэм шэнжэлгын конференцидэ 5-11-дэхи классуудай hурагшад хабаадаба. Энэ конференци дээрэ Дэрээнэй, Уланхаанай, Гааргын, Хурамхаанай hургуулинуудай hурагшад арадай аман зохёол, нютагай суута хүнүүдэй намтар, мүнѳѳ үеын шажан мүргэл тухай, нютагай газар
уhанай, хада уулын нэрэнүүд ямар удхатайб гэхэ мэтэ асуудалнуудаар шэнжэлгэ хэhэн тухайгаа хѳѳрэбэ. Энэ шэнжэлгэ тухай хѳѳрѳѳень соносоод, мэдэхэгүй юумэ мэдэхэ болобоб, hонин-hонин мэдээсэлнүүдтэй, бодомжонуудтай танилсаабди.
«Түхэреэн шэрээ» тойрожо hуугаад. багшанар бэе бэеынгээ ажал тухай зүбшэн хэлсэбэ, сэгнэлтэ үгэбэ, шүүмжэлэл хэлэбэ, илангаяа. 8-хи классай номдо УМК бэшэхэ тухай хѳѳрэлдѳѳн үрэ дүнтэй үнгэрѳѳ, аша ехэтэй семинар болобо гэжэ тэмдэглэмээр. Республиканска семинарта хабаадаhан багшанарта үнэмшэлгэ барюулагдаба.
Бүхэли үдэрѳѳ болоhон семинарта багшанар эсэhэн байбашье, Дадал сомондо болоhон буряад арадай уласхоорондын «Алтаргана» наадан тухай, Улаан-Баатарта болоhон «Алтаргана» нааданай буряад арадай түүхэдэ оруулhан хуби нэмэри» гэhэн эрдэм-шэнжэлгын конференци тухай, «Мүнгэн тобшо» сайт тухай хѳѳрэхэдэмни hонирхолоо алдангүй шагнабад.
Yхибүүдтэ ном судар зааха хэрэгтэ ажал хүдэлмэриеэ, эрмэлзэл зоригоо, бүхы наhаяа зорюулhан буряад хэлэнэй багшанарай сүн сагаан сэдьхэлынь Байгал далайн усандал эршэтэйл, аршаан булагай дусал шэнги сэбэр арюухан байха юм
