Согто-Хангил нютагай С.Махабадарова буряад арадай һургаал заабари залуушуулда захяа болгон дамжуулна. Хэн нэгэн хэрэглэхэ болоо һаа, нэрыень заабол бэшээрэйгты. Айлда орожо ябаһан хүн айлай газаа байһан дээһэ, һур, ташуур, урга дээгүүр алхаад гаража болохогүй. Гэрэй эзэн хүн орожо ябаһан айлшандаа үүдээ баруун гараараа нээжэ, зүүн гарайнгаа тохоногые нугалжа, орожо хайрлагты гэжэ уридаг. Бүһэтэй хүн бүһэдөө зүүһэн хутагаа буугаад, айлда ородог. Айлшан хүн айлда ороходоо хэды алхам урид хоолойгоо заһажа, дохёо тэмдэг үгэжэ, үүдэ тоншонгүй ородог. Айлда ороходоо, баруун хүлөөрөө богоһыень алхажа ородог. Зүүн хүлөөрөө алхажа оробол, юумэеэ абхуулха, үгэ алдаха, хэрэлдэхэ гэхэ мэтэ удхые элирүүлнэ. Айлда хубсаһанайнгаа шагтануудые шагталаад ородог. Хонохогүй байбал, ороһон хойноо малгайгаа тайлажа хараһан газарта табихагүй. Айлшан хүн айлай богоһые алхажа ороһон хойноо мэндэеэ хэлэдэг, газаа мэндэеэ хэлэдэг ёһогүй. Айлшанай ерэхэдэ, урдаһаань үнэһэ, хог шорой хамажа абажа гарахагүй, угаадаһа сасахагүй. Ерэһэн хүн заажа үгэһэн лэ һууридань һууха, эндэ тэндэ ошожо һуужа болохогүй. Айлда ороод, эрэ хүн баруун гар талада, эхэнэр хүн зүүн гар талада һууха. Һуухадаа үүдэ талынгаа хүлые нугалжа һууха. Энэнь тэрэ айлда олзо омог ехэтэй байхые, алибаа муу үйлые холодхохые хүсэнэ. Аба эжындээ ерээд, шүтөөндэнь (бурхандань) мүргэдэг, ябаха дээрээ баһал мүргэдэг. Ехэ бурханда, лама багшада гурба дахин һэхэржэ, үбдэг дээрээ һуугаад мүргэдэг. Айлшанай ерэхэдэ, хүүгэдөөрөө сай барюулдаг, хүүгэдэй үгы һаа, гэрэй эзэн өөрөө сай баридаг. Айлшанда сай, архи, айраг гэхэ мэтые аягалхадаа, аягын досоо талые нара зүб эрьежэ байхаар бодожо аягалдаг. Сайгаа аягалхадаа, дан дүүрэн бэшээр, дан дунда бэшээр аягалхада һайн. Ерэһэн хүн аягатай сайе хоёр гараараа хүндэлэн абаад, зүүн гарайнгаа альган дээрэ оёороорнь табяад, баруун гараараа хамһан барижа хүндэлэл үзүүлдэг юм. Гэрэй эзэн айлшандаа табагһаа баригты гэжэ хэлэхэ, хүндэлхэ ёһотой. Сайһаа зүүн гарайнгаа нэрэгүй хургаараа үргөөд, ама хүрэдэг. Үргэхэдөө галда, нютагтань, заяашадань зорюулна. Аха хүн табагһаа урид һалгай гарайнгаа альгые дээшэнь харуулан, дунда хурган эрхии хоёроороо табагтань хүрэжэ (зүн гараараа) халта үндыгөөд абажа, ама хүрэдэг. Айлшан нэн түрүүн үрмэнһөө амсадаг. Тиимэһээ үрмэ бүхы эдеэнэй дээрэ табидаг ёһотой. Эдеэнһээ эдижэ байхадаа, амаараа дүүрэн хээд, багтаажа ядажа байжа эдихэгүй. Айлшан хүн айлда зүбшөөлгүйгөөр тамхи татахые сээрлэхэ. Аягын оёорто сай үлөөхэгүй, бултыень ууха ёһотой. Хүндэ хутага, хзалбага, һэрээ үгэхэдөө, баридаг талаарыньЭ эшээрэнь үгэдэг. Мяха табибал, мү мяхые газар гэшхэдэг талаарынь, һээр, үбсүү хэшэглэхэдээ, хүнэй нюур руу, толгой руу хараһан талаарынь табиха. Мүн лэ эдиһэн хүн тэрэл талаһаань эдихэ гэхэ. Бүхэли мяха шанахадаа, шүлэндэнь дабһа хэдэггүй. Хүн өөһэдөө дабһалдаг. Юумэ отолходоо, хутагынгаа эриие хүн руу харуулаад отолхогүй. Мяха хүндэлэн отолжо хэршэхэгүй. Мяха эдихэдээ, хүүгэдэй байгаа һаань, нэн түрүүн хүүгэдтэ хэшэг гээд үгэдэг. Хүүгэдэй шэнэ хубсаһа үмдэхэдэ, үһөө абхуулхада, айлда оруулха. Айлшан ерэхэдээ, айлда үгэхэ бэлэгтэй байбал, ерэмсээрээ үгэдэггүй, ябахалаа үгэдэг заншалтай. Харин золгожо ерээ һаа, золгон тэрэнээ бариха. Айлшанда бэлэгээ барихадаа, эзэн хүн эрэ хүндэ, эхэнэр хүн эхэнэртэ баридаг гуримтай. Хүүгэд бүдүүн7 зоной урдуур гарахагүй. Хүниие хүндэлһэн хүн ямаршье хүнэй урдуур гарадаггүй. Халуун сай, эдеэнэй боложо байхада орожо ерэһэн хүниие ехэ азатай һайн хүн гэжэ тоолодог. Тогоо, сагаа нэрэжэ байхада орожо ерэһэн хүниие сагаан мүртэй, урагшатай хүн гэжэ тоолодог. Галай түлеэн дээрэ эхэнэр хүн һуухаяа сээрлэдэг юм. Ямаршье хүн гэртэ гү, али газаа һуухадаа, хормойгоороо хүлөө хушаад һууха. Хүлөө хүл дээрээ хээд һуудаггүй. Энэ хадаа үгырнэб гэхэ шэнжэтэй. Галдаа өөхэ, шара тоһо, мяха гэхэ мэтые үргэжэ болохо. Харин һү үргэхэгүй. Галай эзэн нюдэн һохор болохо гэхэ гэнэ.Харин һүеэ газаа үргэдэг ёһотой. Сайн амһарта, гүсэ үүдэн руу хоолойгоорнь харуулаад табихагүй. Гал дээрэ сай, эдеэ хоол хэхэдээ, тогоогоо баруун хойшонь үлэ мэдэг хазайлган табидаг. Архи уудаггүй хүнэй нэрэгүй хургаараа сэржэм 3 үргөөд, үгэ хэлээд, аягаа бусаан үгэхэдэнь болохо. Архи үргэхэдөө: "Хүхэ тэнгэри амгалан байг, хүрьһэтэ дэлхэй амгалан байг, хүн зон амгалан байг" гэжэ үргэхэ. Гэрэй эзэн эхэнэр хоол сайнгаа дээжые айлшанда табихынгаа урда гэрэй эзэндэ үгэдэг. Гэрэй эзэнэй үгы байбал, дээжыень аяга соо үлээдэг. Бурхантай байбал, дээжыень бурхандаа үргэдэг. Сайнгаа дээжые уула хангайдаа, бурхан шүтөөндөө үргэдэг. Ехэнхинь, эхэнэр хүн үргэдэг. Һүн дээрэ уһа хэдэггүй, уһан дээрэ һү хэжэ болохо. Аягын оёорто сай, дээрэнь уһа, тон һүүлдэ һүеэ хэдэг ёһотой. Айлда, малда хулгайн оробол, эхэнэр хүн, хүүгэдүүд тогоогоо ханхинуулха. Энэ хадаа хулгайшанай мүрые харлуулжа байгаа хэрэг. Мүрынь харлаад, олдохо баригдаха гэһэн удхатай. Хүн үбдэгөө нугалан һуухадаа, гуталайнгаа үзүүр улые шүтөөн руу харуулдаггүй. 18 наһа хүрөөгүй хүн айлда дээшээ гаража һуудаггүй ёһотой.
