Бархан уулаяа бахархан магтадаг, эльгэн тоонто нютагаа шүлэглэн дууладаг Буряадай арадай поэт, яруу найруулагша Дулгар Ринчиновна Доржиева “Зуун жэлэй жаргалан” гэжэ роман зохёогоод байна. “Буряад хэлэнэй үдэрлигэй” үедэ шэнэ мүндэлһэн номтой танилсалгын баяр Үндэһэтэнэй номой сан соо болобо. Роман бэшэхэ гээшэ тиимэ бэлэн хэрэг бэшэ, энэ асари ехэ ажалые үнжэгэн арюун эхэнэр хүн, эжы хүн зүрхэтэйхэнөөр гартаа абажа, захатые бүтээжэ шадабал ха юм. Хүндэтэ уран зохёолшо Дулгар Доржиева наһатайшаг болоод, һаншаг сагаахан болоод буряад арадтаа хэлэхэ үгэтэй, “...алтан дэлхэйдэ түрэһэмни арадтамни сэнтэй гү...” гэжэ бодолгото болоод, уншагшадтаяа сугтаа харюу бэдэрээ гү? Мүнөөдэрэй амин шухала асуудалнуудай урдамнай табигдахада, буряад хэлэн тухай асуудалнуудай хэлсэжэ байхада, орёо ордоһотой оршолонто энэ дэлхэйн элдэб янзаар үдэр бүри хубилжа байхада, бидэ уран зохёолшод тээшээ анхаралаа хандуулжа, эдэмнай түрэл арадтаа хэлэхэ үгэтэй гү, али аниргүй шугшылдаад саашална гү, сэдьхэлыемнай тэжээхэ үгэ хүүртэй юм гү гэхэ мэтээр шэбшэн, шэхэеэ табин шагнаарханабди, зохёолнуудыень уншанабди. “Зуун жэлэй жаргалан” гэжэ ном соо ажабайдал тухай, дуран тухай, эрэ хүнэй хуби заяан тухай шэбшэлгэ, үдэр бүриин боро юрьеон амидаралнай амидын жаргал гээшэ гэһэн бодол түрүүлнэ. Һонин удхатай, ульгамаар уншагдана. “Зуун жэлэй жаргалан” гэжэ роман тухай редактор Н.Н.Ильина хэлэхэдээ, номой авторые Колумбиин суута уран зохёолшо Гарсиа Маркесэй “Зуун жэлэй гасалан” гэжэ романтай сасуулна. Энэ сасуулгадань уран зохёолшо иигэжэ харюусана:”Мүнөө үе сагта боложо байһан үйлэ хэрэгүүд тухай хэлэгдэнэ. Харин Маркесын роман соо бодото байдалһаа үндэһэлөөгүй үзэгдэлнүүд олон. Би бэшэһэн зохёолойнгоо, үе сагайнгаа, түрэл арадайнгаа урда үнэн сэхэ байха хүсэлэнтэйб”. Номтой танилсалгын үедэ олон хүнүүд үгэ хэлэжэ, һанамжаяа хубаалдаба. -Дулгар Ринчиновна, Бархан уулын хормойдо түрэһэн хүн гээшэт. Бархан ууладаа хүрэмэ удха түгэлдэр уран зохёол бэшэжэ байгыт даа. Бэлиг талаантай, уран үгэтэй, өөрын табисууртай яруу найрагша гээшэт. Уран зохёолшын хуби заяан – бурханһаа үгтэһэн буян хэшэгэйнь дээжэ мүн,- гэжэ Буряадай арадай поэт Баир Дугаров хэлэбэ. -Дулгар Доржиевагай уянгата яруу найраг өөрын онсо аялгатай, монгол туургата арадуудай түүхэтэй нягта холбоотой. Буряад-монгол арадай гүн ухаанай гүнзэгые мүнхэрүүлжэ, алдар нэрыень үргэжэ, хараа бодолойнь үргэн дэлисые шүлэг соогоо зураглажа ябаһан, зүжэг бэшэжэ табиһан, олондо һайшаагдаһн дуунуудые бэшэһэн, мүнөө роман хэблүүлээд байна. Газар тэнгэриин гайтай байдалай нюусануудые бэдэрһээр лэ ябана, түрэл арадайнгаа бодолнуудые, сагаан харые илгаруулжа, эртын түүхын үнэн зүбые элирүүлжэ, арад зоной ухаанда хадуугдаха, хүн түрэлтэндэ уншагдаха зохёолоо бүтээжэ, арадтаа шудалагдаха зүргэеэ үргэдхэн ябана. Энэ дэмбэрэлтэ ажалдань үшөө ехэ амжалта хүсэнэб,-гэжэ БГУ-эй профессор, хэлэ бэшэгэй эрдэмэй доктор Елизавета Балданмаксарова үреэбэ. Номой буян ехэ юм даа. Ном болбол эрдэмэй эхэ, ном уншажа сэдьхэлдээ ямар бэ даа тэжээл олонобди, ухаагаа гүйлгэнэбди, бодолгото болонобди, ямар бэ даа өөрын асуудалда харюу олонобди. Дулгар Доржиева “Зуун жэлэй жаргалан” гэжэ роман бэшээд, гүнзэгы удхатай, һонирхол татасатай, буряад хэлэнэй баяниие удхалан бэшээтэй зохёол номой юртэмсэдэ бэлэглэбэ.
