Хурумхаан нютаг ошоходоо байгаалин һайханиие һайхашаан, гайхан харахаш даа! Уулаһаа урдажа байһан түргэн урасхалтай гол, голой дундуур тээ тэндэ-тээ тэндэ томонууд шулуунууд, Аллын халуун аршаан, тиихэдэ бороо орожо байгаа, тэнгэри шангаар дуугараад, сахилгаан сахилхадань, үндэр ууланууд тобойлдожо һүрөөтэйгөөр харагдаа бэлэй. Үглөөдэрынь наран шараад, агаар тунгалаг, тойроод хэлэшэгүй гоё һайхан байгаали!
Түргэн-түргэн дуугарһан нютагай аялга, урин налгай, энеэбхилһэн шарайнууд, тойруугаар дуугархагүй, сэхэ асуудаг абари зан, хүндэмүүшэ хурумхаан буряадууд.
Абга эгэшымни аша хүбүүн Баир Жамсоев Хурумхаан нютагай басага Женя нүхэртэеэ уран хатарай нюусануудые үхибүүдтэ зааха хэрэгтэ, Буряад Уласай соёл гэгээрэлдэ нилээн ехэхэн хубитаа оруулжа байдаг. Тэдэ хоёр хоюулан Буряад Уласай соёлой габьяата хүдэлмэришэн гэһэн нэрэ зэргэтэй юм.
Мүнөө үедэ Улаан-Үдэдэ гоё һайханда дуратайгаар жаахан үхибүүдые хүмүүжүүлхэ, хатар урлагай мэргэжэлдэ һургаха ажал хэжэ байна.
Баир Женя Жамсоевтон хори гаран жэлдэ арад түмэндөө абьяас бэлигэйнгээ дээжэ үргэжэ, уран урлагай алтан туяа үхибүүн бүхэнэй зулай дээрэ тудуулжа, хүгжэмдэ, гоё һайханда дуратайгаар хүүгэдые хүмүүжүүлжэ, харюусалгатайшье, хүндэтэйшье ажал хэжэ ябана гээшэ. Юу хэжэ байнаб гэжэ ажалтайнь танилсахаа ошобоб. Үхибүүд тайзан дээрэ гаража бэлиг шадабарияа харуулба. Арбагар жааханууд эдир хатаршад оролдосотойгоор, ордоһотойгоор, хүгжэм доро хүнгэхэнөөр хатархадань, хөөрьшөөнгүй байхын аргагүй байгаа. Иимэ жаахан хүнүүдые яагаад һургадаг юм ааб даа гэжэ Жамсоевтоной ажалые хүндэлмөөршье, гайхамааршье, омогорхомооршье байгаа һэн.
-Үхибүүн бүхэн талаан бэлигтэй байдаг юм. Тэрэ бэлигыень саг соохоно элирүүлээд, һэреэгээд, заагаад үгэбэл, тэдэнэр юушье хэжэ шадаха. Аргадаха сагтань аргадаад, эрилтэ табиха сагта шангаханаар хөөрэлдөөд, ойлгуулжа дүмүүхэнээр хандахадаш, үхибүүд бүхы юумэ бултынь ойлгоод, бултые шадаад, бүри бэрхээр,бүри нугархайгаар хатардаг болодог. Тэдэнэйш нюдэдынь бүри ялалзажа байха даа!-гээд Евгения Буянтуевна Жамсоева хөөрэнэ.
Шабинарайнгаа найдал дүүрэн нюдэдые харахадаа, Евгения Буянтуевна өөрынгөө бага наһаяа һанаандаа оруулдаг. Хатаржа һураха эгээн ехэ хүсэлтэй байгаа. Зүүдэн соогоо хатаржа байнаб гэжэ зүүдэлдэг байгаа. Долоотой байхадань, Улаан-Үдын хатарай һургуулида абаха гэжэ комисси шэлэжэ абаа бэлэй, теэд аба эжы хоёрынь басагаяа аяар холо эльгээхэеэ зүрхэ алдаад, дан жаахан байна гэжэ хайрлаад табяагүй һэн. Һургуулида хатарай кружогто хатарай түрүүшын алхам хэһэн, Зүүн-Сибириин соёлой институдтэ һуралсажа дүүргээд, Ленинградта һуралсалаа үргэлжэлүүлһэн байна. Санкт-Петербургын тэнгэри доро Баир Цыденбалович наһанайнгаа хани нүхэртэй уулзаха хуби заяатай байгаа. Агууехэ хатарта дурлал тэдэ хоёрые нэгэдүүлжэ, тэрэ гэһээр суг хамта хоюулан уран бэлигэй үндэр орьёл өөдэ дабшажал, дабшажал ябана...
Хурумхаанай лицей-интернадай “Алтан туяа” ансабль байгуулаад, хори гаран жэл ажал хээ һэн. Эдир хатаршадай хатардаг зуу гаран бүтээлнүүд буряад ёохорһоо эхилээд, ород танцанууд, дэлхэйн олон арадуудай хатарнууд тус-тустаа ондо ондоонууд байдаг, Жамсоевтон хатар бүхэниие урлан зохёожо, хүгжэм тааруулжа, хубсаһа, шэмэглэл өөһэдөө оёжо, мүлин урлажа табидаг гуримтай. Монгол гүрэндэ суута орос-монгол һургуулида үхибүүдые ород, украин, татар хатарнуудта һургаа юм.
Баир Цыденбалович Ага нютаг тоонтотой, тиигэбэшье Хурамхаан нютагта инаг нүхэртэеэ дуратай ажалда суг хүдэлжэ, жаргалаа олооб гээд хэлэдэг юм. Хүн зон тэрэниие хүндэлдэг, хүбүүд басагад багшадаа угаа дуратай юм. Жамсоевтон шэнэ хатар зохёожо байхадаа, хаа-яа уран урлагай талаар арсалдаан болон алдадаг, гэбэшье ехэнхидээ нэгэ һаналтай, зохёохы нэгэ ажалтай байхадаа, хатарай шэнэ алхадал һанаад гү, али шэнэ бодомжоео сог залитай хатараар шабинартаа харуулхадань, тэдэнь эльгэ зүрхээрээ дэмжэжэ, хүхилдэжэ байдаг лэ.
Баир Жамсоев “Баргажан Түхэм” гэжэ хубсаһанай модын театр байгуулаад, “Чингис хаанай үри һадаһад” гэһэн коллекцинь Олон улсын “Алтаргана” нааданда”, “Монгол туургатанай хубсаһан” гэһэн хамтаралай тусхай шагналда хүртэһэн байна. “Арюухан далай, алдарта Байгалдаа мүргэнэб” гэһэн коллекцииень зон олон хужарлан хараа һэн. Бидэнэр хубсаһанай коллекци харахадаа, ямар нарин нягтаар, онсогой ондоохоноор, уран гоёор бүтээгдэһэн гээшэб гэжэ зохидшоон, һайхашаан, гоёшоожо хараабди.
Буряадай Республикын соёлой габьяата ажалшад Баир Евгения Жамсоевтон үхибүүдые уран гоёдо дуратайгаар хүмүүжүүлжэ, хүнүүдэй сээжэ сэдьхэлдэ сэсэг тарижа, үрэ зүрхэндэнь зула бадараажа, соёл гэгээрэлэй буянтай ажал бүтээжэ ябанад. Тэдэнэй хэжэ байһан ажал гэрэлээ толоруулжа, аза талаантай, амжалта түгэс байхань болтогой!
