БҮМБЭРСЭГ ДЭЛХЭЙ – БУЛТАНАЙМНАЙ НЮТАГ ГЭЭШЭ


Многократный победитель конкурсов веб-проектов в поддержку и развитие бурятского языка, сохранение традиций и культуры бурят-монгол.

Будда бурханай шажан гээшэ эрхим дээдын эрдэм ухаан юм гээд үндэр түрэлтэ Далай лама айладхаһан юм гэдэг. Энэ эрдэм ухаае бүхэли наһаараа үзэжэ, Дабаасамбу Сэрэнэй гэдэг тухандань хүрэжэ, шажанайшье, гүн ухаанайшье талаар дээдын – рабжамбын, һаарамбын нэрэ зэргэнүүдтэ хүртэһэн хүн гэжэ намтарһаань мэдэнэбди. Агын округой Могойтын районой Ушарбай нютагһаа гарбалтай хүн байһан.

Буряад зоной ёһо заншалда хоёр- гурбанһаа дээшэ хүбүүдтэй айлайхи нэгыень дасанда хубараг болгодог гуримтай байһан юм. Иигэжэ Сэрэнтэнэй Дабаасамбу хүбүүниинь эрдэм эдлэхэ, мүргэл буян үйлэдэхэ замда бүхы наһаяа зорюулһан хүн гэжэ мэдээжэ. Ушарбай түрэһэн нютагһаам гарбалтай Дабаасамбу һаарамба лама тухай хаанашье ябаа һаа һурагшалжа ябадагби. Талаамни буруулдаггүй. Агын тойрогой Сагаан Шулуутай нютагай жиндаг Дэнзэн Цыренович Цыреновэй хөөрэһые Сүүгэлэй дасанда бэшэжэ абаа һэм: «Сагай хатууржа эхилхэдэ, 1926 ондо, Сүүгэлэй дасанай табан ламанар хазаар морёор хилэ гаража ошоһон юм. Цыремпилэй Содном абгамнай, һүүлдэ һаарамба лама гэжэ тодороо бэлэй. Дабаасамбу ламхай тэдээн соо ябалсаа. Сүүгэлэй дасанай һандархада, уншалгань Шэнэхээн дасанда даалгагдаһан, хэдэн жэл соо таһалдуулангүй хуралаа хуража, номоо табижа байгаа юм гээд абгамнай хөөрэдэг байгаа».

Содном ламбагайн хөөрэһөөр, Дабаасамбу ламбагай сагдаанарта баригдаад, гурбан жэл Хитадай түрмэдэ хаагдахадаа, үдэр бүри бисалгал үйлэдэжэ, маанияа уншажа байгаа һэн ха. Тэрэ хаагдахадаашье гажараагүй, түрмэһөө табигдахадаашье баярлаһан шарай харуулаагүй һэн. Гоман дасанда байрлаад, бурханай ном саашань һуражал байгаа, найман жэлдэ шулуун агы соо даяанда һууһан байна.

Дабаасамбу ламбагай Энэдхэгэй буддын шажанай ехэ һургуулинуудта ном табидаг байгаа. Далай лама Дабаасамбу һаарамбые багшамни гэжэ хандадаг байһан юм. Будда бурханай шажан далайн саана дэлгэрүүлһэн Дабаасамбу ламбагай олон шабинартай юм. Тэдэнэйнь дунда бүхы дэлхэй дээрэ алдар суутай хүнүүд бии, нэрлэбэл, Роберт Рупен, Динджи Андреев, Роберт Турман ба Ума Турман болон бусад.

Америкын Холбоото Штадуудта олониитэдэ мэдээжэ, хүндэтэй багша байһан юм гэжэ дууладаг байһан хадаа буддын шажанай гүн ухаанай профессор Роберт Турманай 2014 оной март һарада манай Улаан- Үдэ ерээд, Үндэһэтэнэй номой сан соо уулзалга хэжэ, асуудалнуудта харюу үгэжэ байхадань: «Хүндэтэ профессор, буряад-монгол үндэстэн Дабаасамбу һаарамба ламые Та таниха байгаа гүт?» - гэжэ асуудал тэрээндэ табяа һэмби.

«Дабаасамбу һаарамба ламатай Энэдхэгтэ Варанасида танилсаа һэм. Тэрэ буддын шажанай гүн ухаанай эрдэмтэн. Тэрэ ехэ һургуулида сан­скрит хэлэ заадаг, түбэд эмнэлгын хэшээлнүүдые хэдэг һэн. Һүүлдэ минии багша Геше Вангьял Дабаа­самбу һаарамба ламатай хоюулаа Нью-Джерси хотодо «Шедруб Линг» түбэд түб байгуулаа һэн. Багшадаа ерэхэдээ, би Дабаасамбу һаарамба ламатай уулзадаг һэм. Буддын шажа­най элдэб асуудалнуудаар үгэ буляал­дааншье (дискуссия) бологшо бэлэй. Мүнөө байгша үе сагһаа 400 жэл бо­лоод, Шамбалын дайн болохо гэжэ Калачакра-тарниин ном соо бэшээ­тэй юм. Дабаасамбу һаарамба лама бурханай ном соо бэшээтэй номно­лоороо болохо гээд хэлэдэг байгаа. Харин минии һанамжаар ажахын, үйлэдбэриин хойшолонһоо, байгаалиин байдал ондоо болоһонһоо Шамбалын дайн номноһон сагһаа урид эхилжэ магад гэһэн байгааб. Геше Вангьял багшамни минии тала­да болодог һэн», - гэжэ Роберт Тур­ман харюусаа һэн.

Хари гүрэндэ байһан түрэлтэеэ айлтагүй харилсаха һайн саг ерээд байхада, 60-аад гаран ондо Жамбалдоржо хамба лама Дабаасамбу ламбагайһаа түрэл гаралдань захяа бэшэг асарба. Нагасаһаа мэдээсэл абажа баярлахадаа: «Нютагаа ерэжэ үзэгты, саг һайн болоод байна, бидэ Таниие үргэхэбди», - гэжэ уряашье һэн ха. Энээн тухай Пагма дүүгэйнь басаган Долсон Цыреновна хөөрөө бэлэй. «Би үдэр бүри бултанай түлөө маанияа уншажа, сайгаа үргэжэ байдагби. Сэдьхэлдээ һанаад байхадатнай, би таанадай хажуудатнай байналби даа. Холо, ойро гэжэ байхагүй. Бүмбэрсэг дэлхэймнай - бултанаймнай нютаг гээшэ бэд даа», - гээд, Дабаасамбу һаарамба харюу үгэһэн байгаа.

1991 оной январь соо Дабаасамбу ламбагайн тагаалал болоходо, Далай лама хойтын буян үйлэдөө һэн. Европо, Ази, Америкэһээ олон тоото шабинарынь, нүхэдынь ерэжэ, шаналал гашуудалаа мэдүүлжэ байгаа. Харин нютаг дээрэнь Дабаасамбу һаарамба ламада зорюулагдаһан субарга бүтээхын тулада Батодалаев Бадма Санжижабай Долсон нүхэртэеэ (Дабаасамбу ламбагайн Пагма дүүгэйнь басаган) нилээд ехэ ажал ябуулга хэһэн, олониитые уряалжа, зоригжуулжа ябаһан гээшэ. Тэрэ үедэ Агын тойрогой гулваа байһан Согто Бальжинимаевич Мажиев, Могойтын районой захиргаан, Ушарбай нютагаархин тон ехээр туһалалсаһан юм. Субарга яагаад бүтээхэб гэжэ Балбар ламбагай заабари хэлэжэ туһалһан юм. Могойтын дуганай баруун хойнохоно Дабаасамбу һаарамба ламбагайда зорюулагдаһан субарга бодхоогдожо, арамнайн боложо байтар, нэгэшье үүлэгүй тэнгэриһээ бороо дуһалаа һэн. Нютагаархинаа, түрэл гаралаа, эхэ нютагаа арюухан аршаанаар сүршэжэ, эрдэмтэ һаарамба ламбагайн һүнэһэниинь һэб-һэбхэн һалхинай һэбшээгээр нютагаа бусаһандал һанагдаа бэлэй.

  1. 5
  2. 4
  3. 3
  4. 2
  5. 1

(1 голос, в среднем: 1 из 5)