​СОВЕТ СЭРЭГШЭДТЭ ТУhАЛhАН… БУРХАН


Многократный победитель конкурсов веб-проектов в поддержку и развитие бурятского языка, сохранение традиций и культуры бурят-монгол.

1941 оной үбэл немецүүдэй Москва хото дайлан абахаар забдан шунахайржа байхада, Сталин шэди ехэтэ Тихвинская икона Божией Матери бурханиие Москвае самолёдоор тойруулан ниидхүүлһэн гэһэн домог бии.

Энэл үеэр ГУЛАГта, мүн сүлөөдэшье байһан дээдэ зиндаагай ламанарые суглуулжа, дайсадые ниислэл хотын оршонһоо зайсуулха ном уншахыень ороной ниислэл руу эльгээһэн гэһэн баримта мүн лэ үнэн юм. Одигитриин һүмэ соохи нангин шүтөөнүүдые харууһалжа байһан Жалсан Жапович Жабон энэ ушарые гэршэлэн хөөрэһэн түүхэтэй.

- Гитлерые үгы хэхэ аргатай гүт? – гээд, сэрэгэй зоной асуухада, ламанар иигэжэ харюусаһан ха:

- Бидэ бордоһо шуурга, хүйтэ буулгаха аргатайбди.

Үнэхөөрөө, тэрэ үедэ эрид хүйтэржэ, тэнсэлгүйгөөр бордоһолоо, шуургалаа. Сагай иимэ уларил үзөөгүй немецүүд түгшүүрилтэ байдалда орожо, сухариха баатай болоо. Уданшьегүй Улаан Арми добтолгодо орожо, Тихвин хотые нэн түрүүн сүлөөлһэн.

2000 ондо Москва хото албан хэрэгээр ошоходоо, “Космос” зочид буудалда дүтэхэнэ оршодог Тихвинская икона Божией Матери бурханай нэрэтэ һүмэдэ ороо һэм. Дээрэ дурдагдаһан хоёр ушар эзэлүүдгүй һанааем хүтэлөө бшуу.

Илалтын 75 жэлэй ойн баярай үедэ эдэ ушаралнуудай илангаяа удхатайгаар һанагдаһаниинь гайхалгүй. Дайсанай эгээл нангин гуламтыемнай эзэмдэхээ байхада, Москвае гороолон ниидэһэн, дайнай ябасада һайн нүлөө үзүүлһэн бурханиие хараха гээшэ ехэ аза талаан байгаа гээд сэгнэдэгби.

Церковная Горка гэжэ газарта улаан-сагаан томо табан куполтай энэ һүмэ Пётр I хаанай эсэгэ Алексей Михайловичай үедэ 1682 ондо баригдаһан түүхэтэй. Гар дээрээ үхибүү тэбэриһэн Тихвинская икона Божией Матери бурхан ХVII зуун жэлдэ бүтээгдэһэн.

Пулаадаа тайлаад ороһон аад, гараа хэрээһэлэн мүргэжэ байгшадые хараад, түргэн үмдэбэб.

Эхэ ороноймнай эгээл хүшэр, дээрээ ортонги байдалда ороһон үедэ сэрэгэй үйлэнүүдэй ябасада дээдын нүлөө үзүүлһэн бурханда баяр хүргэн һүгэдэнэб. Сталин атеистшье һаа, эдир залуудаа духовно семинариин шаби байһан ушарынь нүлөөлөө гү, али арадаймнай һайн үйлэнь диилээ һэн гү?

Табюур дээрэ бишыхан аяганууд соо аршаан тарааба. “Үглөөнэй эдеэ баряагүй һаа, уугты”, - гэнэ. Талаан боложо, тэрэ аршаанһаа хүртэхэ хубитай байбаб. Амтатай, дулаахан аршаан...

Ябахынгаа урда үшөө нэгэ дахин энэ һүмэдэ эрьен ерэхэдээ, Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай үедэ Москвае хамгаалан ами наһаяа үгэһэн нютагайнгаа сэрэгшэдые сэдьхэлдээ шэбшэн һүгэдэнэб. Буддын шажантан һэн гү, али христиан гү – хамаагүй, эдэнэй һүнэһэд түрэлөө олоо гү, нэрэнь бултанайнь мүнхэлэгдөө гү? Бидэнэр, эдэнэй ашаар мүнөө ами наһаяа эдлэжэ ябаһан зон, хэндэ үритэйгөө ёһотойгоор мэдэрдэг гээшэ гүбди?

«Москва шадар баатарай үхэлөөр унаһан нютагайнгаа сэрэгшэдтэ юрөөлэй уншалга» гээд, саарһан дээрэ бэшэжэ тушаабаб.

Буряад санаартан - москвада

Гүрэнэй аюулгүйн албатадтай суг Одигитриин һүмэдэ хонхо дамаари мэтын шажанай хэрэгсэлнүүдые, номуудые абахаяа орой һүни ерэһэн ламанар юун тухай бодожо ябаа хаб?

Жалсан Жапович Жабон түрүүшээр минии хойноһоо ерээ гэжэ һанаа һэм гэжэ дурсаһан байдаг. Эрдэнитэ номоороо хүйтэнэй хүшые шангадхажа, шуурга бордоһоной шэрүүн амиие дуудаһан санаартан иигэжэшье һаань, Эхэ орондоо туһалха арга олдоһондонь нигүүлэсхы баяраа хубидаа мэдэржэл ябаһан ёһотой. Эдэнэй нэрэнүүд элирүүлэгдээгүй, бэшэгдээгүй. Буянайнь лэ хуудаһанда бэшэгдээ һэн бэзэ.

...Альгаа хабсаран бурханай урда зогсоходоо, зааханшье түбэгшөөнэгүйб. Энэ шухала юм аал? Тихвинская икона Божией Матери бурхан минии иигээдшье һүзэглэһэниие ойлгоо ёһотой. Ами наһаяа алдаад, түрэлөө олоогүй сэрэгшэдтэ түрэлынь олгобо гээд үнэн сэдьхэлһээ этигэхэ дурам хүрөө бэлэй.

Үндэһэ яһанай, шажан мүргэлэй илгаагүйгөөр бүхы арадууд эбтэй эетэй, хоорондоо зүбшэрэлтэй байһай, үлзы дэмбэрэл байдал оршоһой гээд һүмэһөө гаража ябахадаа хүсөө һэм. Илалта, Агууехэ Илалтамнай бултыемнай нэгэдүүлһэн ниитэ нэгэн, ами нэгэн һайндэрнай ха юм.

Москваһаа ерэһэнэйм удаа оройдоол хоёр-гурба хоноод байхада, республикын олондо мэдээсэл дамжуулдаг хэрэгсэлнүүдэй Илалтын 55 жэлэй ойдо зорюулһан урилдаанда илагшадые хүндэлэн ёһололго болоо һэн. Соведүүдэй талмай дээрэ баяр ёһололой оршондо шангууд барюулагдаа. “Буряад үнэн” – “Дүхэриг” сонимнай түрүүшын һуури эзэлээ гэжэ соносхогдобо. Буряад Уласай Засагай газарай Түрүүлэгшын нэгэдэхи орлогшо И.М. Егоров үнэтэ Диплом 10 мянган түхэригтэйгөөр коллективтэмнай барюулһан юм.

Сонин соогоо энэ темэ, үнэхөөрөө, булюу һайнаар харуулһан байгаабди. Теэд заримдаа хэдышье һайн байгаа һаань, ямаршьеб бидэндэ мэдээжэ бэшэ шалтагаанаар хойшоо түригдэшэхэ ушар али олон болодог лэ һэн бэзэ.

...Эгээл энэ үедэ үхибүү тэбэриһэн ород бурхан нюдэнэйм урда энеэбхилжэ байһандал үзэгдэхэдэл гээ һэн. Алтан ганжарта Москваһаа аяа хайрата амаршалгаяа эльгээһэн юм гээбы...

Автор: Галина БАЗАРЖАПОВА-ДАШЕЕВА бэлдэбэ

© фото: pravzhizn.ru
1941 оной үбэл немецүүдэй Москва хото дайлан абахаар забдан шунахайржа байхада, Сталин шэди ехэтэ Тихвинская икона Божией Матери бурханиие Москвае самолёдоор тойруулан ниидхүүлһэн гэһэн домог бии.

Энэл үеэр ГУЛАГта, мүн сүлөөдэшье байһан дээдэ зиндаагай ламанарые суглуулжа, дайсадые ниислэл хотын оршонһоо зайсуулха ном уншахыень ороной ниислэл руу эльгээһэн гэһэн баримта мүн лэ үнэн юм. Одигитриин һүмэ соохи нангин шүтөөнүүдые харууһалжа байһан Жалсан Жапович Жабон энэ ушарые гэршэлэн хөөрэһэн түүхэтэй.

deamoure.ru
РЕКЛАМА
Анкеты одиноких и симпатичных мужчин — Познакомишься?
Современный сайт знакомств для поиска отношений и новых знакомств!
Узнать больше
- Гитлерые үгы хэхэ аргатай гүт? – гээд, сэрэгэй зоной асуухада, ламанар иигэжэ харюусаһан ха:

- Бидэ бордоһо шуурга, хүйтэ буулгаха аргатайбди.

Үнэхөөрөө, тэрэ үедэ эрид хүйтэржэ, тэнсэлгүйгөөр бордоһолоо, шуургалаа. Сагай иимэ уларил үзөөгүй немецүүд түгшүүрилтэ байдалда орожо, сухариха баатай болоо. Уданшьегүй Улаан Арми добтолгодо орожо, Тихвин хотые нэн түрүүн сүлөөлһэн.

2000 ондо Москва хото албан хэрэгээр ошоходоо, “Космос” зочид буудалда дүтэхэнэ оршодог Тихвинская икона Божией Матери бурханай нэрэтэ һүмэдэ ороо һэм. Дээрэ дурдагдаһан хоёр ушар эзэлүүдгүй һанааем хүтэлөө бшуу.

Илалтын 75 жэлэй ойн баярай үедэ эдэ ушаралнуудай илангаяа удхатайгаар һанагдаһаниинь гайхалгүй. Дайсанай эгээл нангин гуламтыемнай эзэмдэхээ байхада, Москвае гороолон ниидэһэн, дайнай ябасада һайн нүлөө үзүүлһэн бурханиие хараха гээшэ ехэ аза талаан байгаа гээд сэгнэдэгби.

Церковная Горка гэжэ газарта улаан-сагаан томо табан куполтай энэ һүмэ Пётр I хаанай эсэгэ Алексей Михайловичай үедэ 1682 ондо баригдаһан түүхэтэй. Гар дээрээ үхибүү тэбэриһэн Тихвинская икона Божией Матери бурхан ХVII зуун жэлдэ бүтээгдэһэн.

Пулаадаа тайлаад ороһон аад, гараа хэрээһэлэн мүргэжэ байгшадые хараад, түргэн үмдэбэб.

Эхэ ороноймнай эгээл хүшэр, дээрээ ортонги байдалда ороһон үедэ сэрэгэй үйлэнүүдэй ябасада дээдын нүлөө үзүүлһэн бурханда баяр хүргэн һүгэдэнэб. Сталин атеистшье һаа, эдир залуудаа духовно семинариин шаби байһан ушарынь нүлөөлөө гү, али арадаймнай һайн үйлэнь диилээ һэн гү?

Табюур дээрэ бишыхан аяганууд соо аршаан тарааба. “Үглөөнэй эдеэ баряагүй һаа, уугты”, - гэнэ. Талаан боложо, тэрэ аршаанһаа хүртэхэ хубитай байбаб. Амтатай, дулаахан аршаан...

Ябахынгаа урда үшөө нэгэ дахин энэ һүмэдэ эрьен ерэхэдээ, Эсэгэ ороноо хамгаалгын дайнай үедэ Москвае хамгаалан ами наһаяа үгэһэн нютагайнгаа сэрэгшэдые сэдьхэлдээ шэбшэн һүгэдэнэб. Буддын шажантан һэн гү, али христиан гү – хамаагүй, эдэнэй һүнэһэд түрэлөө олоо гү, нэрэнь бултанайнь мүнхэлэгдөө гү? Бидэнэр, эдэнэй ашаар мүнөө ами наһаяа эдлэжэ ябаһан зон, хэндэ үритэйгөө ёһотойгоор мэдэрдэг гээшэ гүбди?

«Москва шадар баатарай үхэлөөр унаһан нютагайнгаа сэрэгшэдтэ юрөөлэй уншалга» гээд, саарһан дээрэ бэшэжэ тушаабаб.

Буряад санаартан - москвада

Гүрэнэй аюулгүйн албатадтай суг Одигитриин һүмэдэ хонхо дамаари мэтын шажанай хэрэгсэлнүүдые, номуудые абахаяа орой һүни ерэһэн ламанар юун тухай бодожо ябаа хаб?

Жалсан Жапович Жабон түрүүшээр минии хойноһоо ерээ гэжэ һанаа һэм гэжэ дурсаһан байдаг. Эрдэнитэ номоороо хүйтэнэй хүшые шангадхажа, шуурга бордоһоной шэрүүн амиие дуудаһан санаартан иигэжэшье һаань, Эхэ орондоо туһалха арга олдоһондонь нигүүлэсхы баяраа хубидаа мэдэржэл ябаһан ёһотой. Эдэнэй нэрэнүүд элирүүлэгдээгүй, бэшэгдээгүй. Буянайнь лэ хуудаһанда бэшэгдээ һэн бэзэ.

...Альгаа хабсаран бурханай урда зогсоходоо, зааханшье түбэгшөөнэгүйб. Энэ шухала юм аал? Тихвинская икона Божией Матери бурхан минии иигээдшье һүзэглэһэниие ойлгоо ёһотой. Ами наһаяа алдаад, түрэлөө олоогүй сэрэгшэдтэ түрэлынь олгобо гээд үнэн сэдьхэлһээ этигэхэ дурам хүрөө бэлэй.

Үндэһэ яһанай, шажан мүргэлэй илгаагүйгөөр бүхы арадууд эбтэй эетэй, хоорондоо зүбшэрэлтэй байһай, үлзы дэмбэрэл байдал оршоһой гээд һүмэһөө гаража ябахадаа хүсөө һэм. Илалта, Агууехэ Илалтамнай бултыемнай нэгэдүүлһэн ниитэ нэгэн, ами нэгэн һайндэрнай ха юм.

Москваһаа ерэһэнэйм удаа оройдоол хоёр-гурба хоноод байхада, республикын олондо мэдээсэл дамжуулдаг хэрэгсэлнүүдэй Илалтын 55 жэлэй ойдо зорюулһан урилдаанда илагшадые хүндэлэн ёһололго болоо һэн. Соведүүдэй талмай дээрэ баяр ёһололой оршондо шангууд барюулагдаа. “Буряад үнэн” – “Дүхэриг” сонимнай түрүүшын һуури эзэлээ гэжэ соносхогдобо. Буряад Уласай Засагай газарай Түрүүлэгшын нэгэдэхи орлогшо И.М. Егоров үнэтэ Диплом 10 мянган түхэригтэйгөөр коллективтэмнай барюулһан юм.

Сонин соогоо энэ темэ, үнэхөөрөө, булюу һайнаар харуулһан байгаабди. Теэд заримдаа хэдышье һайн байгаа һаань, ямаршьеб бидэндэ мэдээжэ бэшэ шалтагаанаар хойшоо түригдэшэхэ ушар али олон болодог лэ һэн бэзэ.

...Эгээл энэ үедэ үхибүү тэбэриһэн ород бурхан нюдэнэйм урда энеэбхилжэ байһандал үзэгдэхэдэл гээ һэн. Алтан ганжарта Москваһаа аяа хайрата амаршалгаяа эльгээһэн юм гээбы...

Автор: Галина БАЗАРЖАПОВА-ДАШЕЕВА бэлдэбэ

  1. 5
  2. 4
  3. 3
  4. 2
  5. 1

(2 голоса, в среднем: 5 из 5)