БУРЯАД АРАДАЙ АЛДАРТА ИРАГУУ НАЙРАГША


Многократный победитель конкурсов веб-проектов в поддержку и развитие бурятского языка, сохранение традиций и культуры бурят-монгол.

Галина (Санжи-Сурун) Жигмытовна Раднаева Зэдын аймагай Бага Нарин нютагта 1949 ондо түрэһэн юм. 1975   ондо Москвагай А.М.Горькиин нэрэмжэтэ уран зохёолой дээдэ һургуули дүүргээ. Буряад болон ород хэлэн дээрэ хэблэгдэһэн олон тоото номуудай автор мүн. Зэдын буряадуудай аман зохёол суглуулжа, хэдэн номуудые хэблүүлээ. СССР-эй болон Россиин уран зохёолшодой холбооной гэшүүн. Буряад республикын болон Россиин Федерациин соёлой габьяата хүдэлмэришэн. Буряадай арадай поэт.

Шүлэгүүд буряад ба ород хэлээр толилогдобо.

Раднаева Галина (Санжи-Сурун) Жигмытовна родилась в 1949 г. в с. Малый Нарын Джидинского района Бурятии. Окончила Литературный институт им.М.Горького. Автор более 10 сборников сихов на бурятском и русском языках. В последние годы ею собраны и изданы материалы по фольклору джидинских бурят. Член Союза писателей СССР и России. Заслуженный работник культуры Бурятии. Народный поэт Бурятии.

Стихи на бурятском и русском языках.

ТАХЫН СУУРЯАН

«Тас-няс…»

Айлшанай ерэхые зүгнөөд галнай ,

Түргэн дундаа зугаагаа али дэлгээнэ гү?

Абай Гэсэрэй һүүдэр ами оронхой,

Түмэн жэлые эбхэжэ али ахина гү?

Дүлэтэ наһанайнгаа

Дүрэжэ дууһатарбаатарнууд тэмсэн,

Дэншье үнэтэйгөөр жаргал асараа.

Тиимэһээл гуламтымнай харуулшан мэтэ

Гэсэрэй һүүдэр эрьенэ хаяа...

Эрхэ сүлөөһөө

Үһөө нэхэгшэдэй жадын үзүүр

Үхээри тээшэ нэнгэһэн зандаа.

Нарата дэлхэй үхэлэй сэнгээр

Нара буруу эрьехэгүйл шортоо.

Саг үргэлжэ

Тэмсэлдэ бодохоор нюдаргаа зангидахадам,

Гэсэрэй хүлһэн сабиргай руум урдадаг.

Гушан гурбан баатарнуудайнь нэгэндэл мэдэрхэдэм,

Түймэрһөө дэлхэйе абарха хүсэл тэршэлдэг.

“Тас-няс...”

Хүгтэй зугааша галаа шагнаархан,

Халин алдаһан сайгаа һамарнаб.

Хамарым зохолооһон хоншуу үнэрһөөнь

Хээрын нүүдэл амисхал гудамхинаб.

Һүүдэрни гү?

Угсаатамни гэнтэ галым тойроод,

Забилжа һуунхай, гааһаяа һороно.

Үгы эмгээм бодожо ерээд,

Сайнайм дээжые галда үргэнэ.

Оо, ойлгоноб,

Аша гушанарайнгаа хуби золоор

Орон нютагаа уяруулна гэжэ.

Ажабайдалай һүлдэ – жама ёһоор

Оршолонто дэлхэйгээ тахинал иигэжэ.

Һая бууһан

Улаахан бэриингээ сайе амасахадаа,

Унтархагүй наһаа хараһан баабайн этигэл.

Бэриингээ шанаһан сайе уухадаа,

Буян хэшэгээ таниһан эхын жаргал.

Тиимэһээл

Ундаа хүрэһэн тала мэтэб.

Ундаа харяаха – наһанайм хүсэл.

Гомдол, баярайнгаа үнэһэн дээрэ

Гуламтаяа һэргээхэ – минии жаргал.

Эгээл эндэһээ

Нүүдэл арадайм шэргэшэгүй ундан

Удхаяа олоо бэшэ гү?

Нангинаар сахижа һэргээдэг гуламтань

Уудам таламнай болоо бэшэ гү?

Уураг сагаан

Үүрэй толон уурал һабанан,

Үдэрые һүлэн тогоондом салгидана

Нараар дүүрэн талым амисхал

Наһандам хүрэхэ тамир асарна.

ИЗ ПОЭМЫ “ОГОНЬ В ОЧАГЕ”

“Тас-няс

поет огонь, как человек.

В предвестье гостя? Иль иная сфера

Открылась – и стремительный наш век

Перегнала, как клячу, тень Гэсэра?

Бесстрашные его богатыри,

Чьи жизни в битвах и трудах сгорали,

Несли огонь сквозь грозовые дали –

Как слабый отблеск будущей зари.

И нам по эстафете передали.

И тень Гэсэра, может, потому,

Обходит неустанно жизнь веками,

Чтоб убедиться: в каждом ли дому

Горит огонь, зажженный смельчаками,

Когда высоким душам на погост

Концом меча смерть грубо указует,

Когда туман и тьма – до самых звезд,

И никнет дух, восставший в полный рост,

И стаей стрел сквозняк железный дует.

«Тас-няс…»

О чем-то говорит взахлеб

Огонь и, звонко хохоча, стекает

Чай в пламя, искр выметывая сноп,

Что долгую дорогу предвещает

Мне в будущем…

А прошлое меня

Само нашло. Чудесное виденье

Явилось мне: сидят скрестив колени,

Посасывая трубки, у огня –

Иль сами предки? или предков тени?

На их поблекших лицах тусклый свет.

Они молчат, о чем-то размышляя.

А бабушка, которой больше нет,

Снимает осторожно сливки с чая

И очагу дарует их тотчас,

Чтоб жизнь удачей внуков наделила

И чтоб вовеки жизненная сила

И доброта не покидали нас.

Огонь доволен, говорит:
«Тас-няс…»
Слез умиленья дед не может скрыть,
Беря из рук невестки чашу с чаем:
Он видит в ней, что детям жить да жить,
Что родовой родник неиссякаем.
И. по утрам забеливая чай,
Я думаю, что счастливы мы будем,
И бормочу: «Очаг! – не угасай!
Дом! – как родных, прохожих привечай!
Чай! – будь напитком жизни добрым людям!»

  1. 5
  2. 4
  3. 3
  4. 2
  5. 1

(2 голоса, в среднем: 5 из 5)