Агууехэ уранзохёолшо, драматург, кино найруулагша Даширабдан Батожабайн
түрэһөөр 95 жэлэй ойдо зорюулагдаһан "Минии уг гарбал"-"История моего рода"
Интернет-конкурсдо.
Эрхим угай бэшэг номинаци.
Будаев Саян, Мухар-Шэбэрэй аймагай
Гашейн дунда һургуулиин 3-хи классай һурагша
Гансахан хүнэй,гансахан наhанай,
Газар дээрэ охорхоншьеhаа
үгэлhэн үгэ үйлэ хэрэгынь
үеын үедэ мүнхэ болтогой!
Хун шубуун уг гарбалтай
Хуhан модон сэргэтэй,
Халюун тугтай угсаатамнай….
Гэhэн сэсэн мэргэн угөөр энэ найруулгаяа эхилхэмни.
Би, Будаев Саян 3-дахи классай, Гашейн дунда hургуулиин hурагша болоноб. Минии hургуулида гансал ород үхибүүд hурадаг. Энэ hургуулидаа гансахан лэ буряад хүбүүн болоно гээшэб. Эжы абын эрхэ бэрхэ ( заримдаа тоомгүй), хоер багахан дүү басагадай аха захань гээшэб.
Энэ найруулга соогоо, нагаса абынгаа уг гарбал тухай хөөрэжэ, харуулжа үгэхэ дурамни хүрэнэ.
Эртэ урда сагта элинсэг, хулинсагнай, эхэ эсэгэнэрнай уг гарбалаа үри хүүгэдтээ заажа һургадаг байһан гээшэ.
Хүн түрэлтэнэй түүхэдэ, ямаршье арад зондо, хуунэй уг гарбал гээшэ амаргуй ехэ үүргэ дүүргэнэ ха юм. Буряад нютаг бүхэндэ, урданһаа хойшо угай бэшэг бэшэгдэжэ, хадагалагдадаг байһан гээшэ.
Манай элинсэг хулинсагууд, нэн холын эжы абанар, басагад,хүбүүнэйнгээ hамга, хадамда гарахада, ямар угай хун зон гээшэб гэжэ харадаг байгаа гэхэдэ, алдуу болохогүй. Шуһаяа холисолдуулхагүй гэһэн сэбэр, сэсэн мэргэн заншал байдаг ха юм.
Минии нагаса абын уг гарбал Барга Баатарhаа эхитэй , хүбдүүд угhаа эхи татаhан.
Хүхюн дорюун зантай,
Хүнгэн шэнгэн ябадалтай,
Хүхигэр олон айлтай
Хүхын үндэгэ эдиhэн,
Хара бүргэд ураатай
Хүхэ тугтай
Хүбдүүд уг.
Минии нагаса аба Будаев Банда-еши Бадряевич 1945 оной Мухаршэбэрэй аймагай, Нарhата нютагта түрэhэн түүхэтэй. Бүхы наhан соогоо аймагайнгай «Суулгын» совхоздо эрхилэгшээр хүдэлhэн намтартай. Гэр бүлөөрөө Зандин нютагта ажаhууhан байна. Гурбан hайхан дангина басагадтай боложо, хоёр Абай Гэсэр мэтэ хүбүүдтэй болоhон байна. Би Саян зээ хүбүнииньболоноб. Бага басаганайнь хүбүүн гээшэб.
Манай абын уг 1450 онhоо эхилнэ. Барга Баатарhаа эхитэй. Тиигэбэшье би, минии дүүнэр ехэ түүхэтэ угай хүбүүд ,басагадабди гэжэ hананаб. Манай уг гарбал 18 үеhөө бүридэнэ.
Мүнөө сагта Барга Баатар хүрэтэр угаа мэдэхэ хүн хомор байдаг.
Барга Баатар Олюудай, Буряад, Хоридой гэжэ нэрэтэй гурбан хүбүүдтэй байгаа.
Хоридойн Баргажан-гуа хатан ори ганса Алан-гуа үхиниие түрэһэн. Алан-гуа Добо Мэргэндэ хадамда гараһан. Добо М эргэн агууехэ Чингис хаанай элинсэг байһан гэжэ мэдэнэбди. Тиимэ тула Хоридой Мэргэнэй үри һадаһад Чингис хаанай нагасанар болоно.
Хоридойн хоёрдохи Шаралдай хатан 5 хүбүүдые түрэһэн: Галзууд, Хуасай, Хүбдүүд, Гушад, Шарайд.
Галзуудай хүбүүдүүд:Доргошо,Сарбад, Жэнхэн, Дагаанхан, Хабагай, Эршим, Онход, Дэлдэгэр, Хатайл, Нохой ураг, Чино, Ользон.
Хуасайн хүбүүдүүд: Баршуудха, Бэгтэр, Боохой, Онгор, Тогтор, Сагаан малгай, Баабагар, Харилхан, Табахал.
Хүбдүүдэй хүбүүдүүд: Улаалзай, Сагаалзай, Түмэршэн, Лэглүүд, Борюухай, Нохой ураг, Байтай.
Гушадай хүбүүд: Мэргэн Шара, Бүхэ Хара.
Шарайдай хүбүүдүүд: Худанса, Ахайд, Долоод, Тоботой, Дэлдэй, Хагшууд, Сунид.
Иимэ сонин тобшололдо хандахада ехэ урматай гэжэ hанагдана.
