Нүүдэлшэдэй хорвоодо агууехэ дуун зэдэлнэ


Многократный победитель конкурсов веб-проектов в поддержку и развитие бурятского языка, сохранение традиций и культуры бурят-монгол.

DSC05032“Нүүдэлшэдэй аялга-2016” гэһэн уласхоорондын хүгжэмэй фестиваль һаяхан Асагадта боложо үнгэрөө. Жэгтэй гоё гайхамшаг үзэгдэл болоо! Би хоёрдохи үдэртэ тудажа, абьяас бэлигтэниие хараха, дуу хүгжэмыень соносохо талаантай байгааб. Үзөөгүй юумэеэ үзөөб, хараагүй юумэеэ харааб! Маната Лондонһоо эхилээд, Европо, Америкын хүн зониие хүгжэм дуугаараа хүлгүүлэн байдаг “Хусэгтун” бүлэг (суутайшуулые урижа шадаһан, ямар бэрхэ манай соёлшод гээшэб), Бадма-Ханда Аюшеева, Баттувшин, алдарта Шота Руставелиин нютагһаа ерэһэн сог зали бадараама грузин хүгжэмшэд ямар гоёор дуулана, хатарна гээшэб!
Хүгжэм дуунда дуратайшуул хоёр үдэр соо сэдьхэлээ ханатараа хүхибэл. “Хусэгтун” ансамблиин дуушадые амидыгаар хаража, дууень соносожо, ямар ехээр баярлаба гээшэбиб. Тайзанһаа буухадань бултанайнь гар барижа баярые хүргөөб.
Бадма-Ханда Аюшеева угаа зохидхоноор улад зондоо хандажа, зулгы һайханаар энеэбхилжэ, буряад басаганай
зөөлэхэн аяг зангаар баярай үгэ хэлэхэдэнь, буряад дуунуудаа дуулахадань, иимэ дуушантай байнабди гэжэ буряадууд бахархаха ёһотойбди гэжэ һананаб.
Дуу шуунда ехэ мүнгэн гаргашалагдана, иимэ фестиваль хэрэгтэй гү, али үгы гү гэхэ мэтэ хөөрэлдөөн, зүрилдөөтэ
арсалдаан болоно гэжэ дуулдана. Добуун дээрэ байгаад гү, али уулын үндэртэ гараад оршон тойрониие харана гүбди,
хоёр ондоо ха юм даа. Хэншье энээниие арсахагүй. Холоһоо ерэжэ, дуугаа хубаалдажа байһан бэлигтэйшүүлые хараад, Буряад Уласаймнай абьяас бэлигтэн жэшээ абажа, “бидэ шадахабди гээд”, буряад-монгол нүүдэлшэ арадай дуу хүгжэмөө дэлхэй дүүрэн зэдэлүүлэг лэ. Сэдьхэлээ хужарлуулха дуун хэрэгтэйл даа. Сэдьхэлдэмнай сэсэг бадараадаг, үрэ зүрхэндэмнай үрил таридаг хүгжэм дуугаа соносожол байхадамнай гоёл!
Эдэл үдэрнүүдтэ И.Калашниковай нэрэмжэтэ номой санда “Адуушанай дуун” гэжэ кино харааб. Жаран жэлэй саада тээ табигдаһан энэ кино хэр үни бүтээгдэһэншье һаа, һонирхолтой зандаа байна гэжэ ажаглааб. Залуушуул олон байгаа. Олоороо харахада урматай байгаа. Арбаад гаратай ябахадаа, буряадуудаа кино соо хаража баярлаһанаа дурсан һанажа, хүнүүд морёор гүйлгэлдэжэ, Тумэн Жаргаловые үдэшэхэдөө, “До свидания, край родной” гэжэ дууе дуулалдахадань, Владимир Манкетовэй һайхан хоолой шагнахадаа эгээн түрүүн энэ кино хаража уярһанаа мартаагүй, эжэлүүдгүй нюдөөрни нулимса мэлмэрбэ.
Мүнөө һанаад үзэхэдэ, Даширабдан Батожабайн уранзохёолоор бүтэһэн энэ кино манай опернэ театрай тайзан дээрэ сууда гараад, дэлхэйн томо-томо тайзан дээрэ дуулажа байһан алдарта Г.Ариунбаатар дуушанай хуби заяа уридшалан зүгнэһэн мэтэ һанагдаха юм.
https://www.facebook.com/Mungentobsho/photos/pcb.870433729767502/870423479768527/?type=3&theaterhttps://www.facebook.com/Mungentobsho/photos/pcb.870433729767502/870423479768527/?type=3&theaterТумэн Жаргалов – адуушан хүбүүн, адуун һүрэгөө манажа ябахадаа, тала дүүрэн дуугаа хангюурдажа, дуушанай һургуулида һурахаб гэжэ сэдьхэжэ ябаа, милицидэ ажаллаа, тэндээл дуу дуулаһаар, суг хүдэлжэ байһан нүхэдэй туһаар бэлэдхэл гаража, консерваториин оюутан болоо, Ганбаатарын Ариунбаатар малшанай хүбүүн, дуу дуулажа һураха ехэ зорилготой, таксистаар ажаллажа ябатараа, талааниинь боложо һайн хүнтэй уулзажа, Монгол гүрэнэй полициин дуу хүгжэмэй ансамбльда дуушанаар ажалда ороод байтараа, Дарима Линховоиной туһаламжаар Буряадай оперэ ба баледэй театрай гол дуушанаар абтаад, П.Чайковскийн нэрэмжэтэ дуушадай уласхоорондын конкурсдо илалта туйлаад, нүүдэлшэ арадай хүбүүн дэлхэйн олон гүрэнүүдээр дуугаа зэдэлүүлжэ ябана. Ганбаатарай Ариунбаатар Тумэн Жаргалов хоёрой хуби заяа адлишаахадам сэдьхэлдэ ехэ урин байгаа.
“Адуушанай дуун” гэжэ кино соо хэды дахин “Буряад-монгол” гэжэ үгэ зэдэлхэдэнь, нүүдэлшэ арадай нэрыемнай хахад болотор хаһажархиһан ушар дахяад һанагдаад, зүрхэмни яншана. Агууехэ уранзохёолшо Даширабдан Батожабай “Адуушанай дуун” кино соогоо “буряад-монгол”гэһэн үндэһэн нэрэеэ мүнхэлжэ шадаа бшуу даа. “Старшина милиции” гэжэ дууень залуудаа ямар гоёор дуулалдагша бэлэйбди. Тэрэ үедэ СССР гүрэндэ эгээн суутай Соловьев-Седой композитор энэ дуунай хүгжэм зохёогоо һэн. Даширабдан Одбоевич өөрөө буряад арадай дуу дуулаха, шагнаха аргагүй дуратай һэн. Догойнгоо талаар хони адуулжа ябахадаа, дуугаа хангюурдажа ябаһан ааб даа. “Үншэн сагаан ботогон” дуунай зэдэлхэдэнь, уярһандаа уйлан алдажа һуугша һэн.
Нүүдэлшэн хүн, малшан хүн мориндоо мордоод, ургаяа баряад, аза жаргал, инаг дуран, хайра сэдьхэл, гуниг гашуудал тухай, алтан дэлхэйгээ магтан дуулажа, сээжын оёорһоо мүндэлһэн дуугаа тайгын модоной найгатар, тала дайдын дорьботор, хүхэ сэнхир огторгойн доһолтор дуулажал-дуулажал байдаг!
Нүүдэлшэдэй хорвоо юртэмсэдэ агуу дуушадай дуун залиршагүй зэдэлжэл байг лэ!

  1. 5
  2. 4
  3. 3
  4. 2
  5. 1

(1 голос, в среднем: 5 из 5)