"Минии уг гарбал" Интернет конкурсдо
"Шэлдэг түүхэ" номинацида
Дондоков Алдар,
Доодо–Иволгын дунда hургуулиин
5-хи классай hурагша
Би Дондоков Алдар, Ивалгын Аймагай Доодо – Ивалгын hургуулида 5 «а» класста hуранаб. Минии гэр бүүлэ гэхэдэ эжы, аба, гурбан хүбүүд болонобди. Би дундахи хүбүүниинь болоноб. Минии аха Дугар 6 «а» класста hурадаг, дүү хүбүүмни Булат 4 наhатай.
Би хадаа өөрынгоо хүгшэн эжы тухай хөөрэхэ hанаатай байнаб. Минии хүгшэн эжы Бадмаева Очир Санжиевна хадаа аршаан булагаар баян, элдин hайхан ногоо ургамал элбэгтэй, хойто зүгтөө захагуй хубшэ тайгатай нангин тахиланта Буриин Хаан уулын хормойдо оршодог Хаалгата гэжэ нютагта юрын малшан айлда 1914 ондо түрэhэн намтартай. Хүн зон соогоо Очирхай гэжэ нэрэтэй байгаа. Очирхай эжымнай хадаа буряадай түрүүшын «хандамаа» болоно.
Хүгшэн эжымнай залуу байхадаа ехээр үбдөөд, үбшэндэ диилдэжэ, бүглэржэ унадаг болоhон юм. Шэтын дасанда ехэ эмшэ лама бии гэжэ дуулаад, эмшэлүүлхэ hанаатай дасан ошоо. Баруун зүгhөө эхэнэр бурхан ерэжэ ябана гэлдээд, тэрэ дасанайхид Очир эжые угтажа байгаа. Тиигээд дасанай ламанар тэрээниие дасандаа абаашажа, «энэ үбшэнтнай иигээд үгы болохо, миинээр үбдөөгүй, саанаhаан үбдэhэн байнат, hүүлдэ хүн зондоо ехэ туhатай хүн болохот» - гэжэ ламын хэлэхэдэ, тиихэдэ залуухан басаган ехээр гайхаhан байгаа. Тэрэ дасанда хүгшэн эжыдэмнай эрдэни шулуу үгөөд, энэ шулуугаа ехэ наринаар абажа ябахыень захижа, хойшодоо олон хүнэй хэрэг бүтээхэдэнь хэрэгтэй, туhатай байха гэжэ хэлэhэн юм. Шэтын дасанhаа үгтэhэн эрдэни шулуугаа хүгшэн эжымнай обоо тахилгын үедэ Буриин Хаандаа гараад, ном уншаhанайнгаа hүүлээр тэрэ эрдэни шулуугааа тэндэ байhан нуурта хэхэдэнь, гурбан хоногой hүүлээр бороон гээшэ ехээр ородог байhан юм. Мүнөө тэрэ шулууниинь Ивалгын дасанда үргэгдэнхэй.
Очир эжымнай залуу ябахадаа Суулмар гэжэ уулын хормойдо залгаа гэртэй хонин дээрэ ажалладаг байгаа. Нэгэтэ ажалаа хэжэ ябахадань, ехэ hалхин буугаад, Очир эжые дундаа абаад лэ, хуй hалхин шэнгеэр тэрэ hалхинь хуйлажа байhанаа гэнтэ дээрэhээнь нэгэ баанха хаяжархёо юм. Эжымнай баанха нээгээд харахадань, шоо байжа байгаа. Тэрэнь Очир эжын абажа ябаха шоо байгаа, тэрэ шоогоороо тэрэ гэhэнhээ юумэ үзэдэг гэдэг.
Дайнай боложо байhан хатуу жэлнүүдтэ манай нютагай нэгэ hамган нүхэрhөө удаан бэшэг абаагуй, хулеэжэ ядаад, манай эжыдэ үзэл үзүүлхэеэ ерэhэн байгаа. «Нашаа харгытай байна. Гар, хүлэнь тэмдэгтэй болошонхой ябана» - гэжэ Очирхай хэлээ hэн. Нээрээшьэ hүүлдэнь нүхэрынь гэртээ бусаа. Манай эжыдэ үзэл үзүүлжэ байха үедэнь тэрэ хүн плендэ орошоод байгаа гэдэг.
Очирхай ехэ үзэлшэн, мэдэлшэн байхаhаа гадна хүнүүдые муу муухай юумэнhээ абардаг байгаа.
Очир эжы hургуулида hураагyй аад лэ, бурханай бухы номуудые мэдэдэг байгаа юм, тиигээд гарайнь хурганууд дээрэ заримдаа бурханай номой yзэгшье тодорон харагдадаг байгаа юм.
Хүгшэн эжымнай үнгэрhэн зуун жэлэй 1940 – 1960 онуудай yедэ, гансашье дайнай үедэ бэшэ, мyн лэ амгалан жэлнүүдтэ ажабайдалай хүндэ хүшэр ушарнуудта сохюулhан, элдэб үбшэн зоболон, гай тодхорhоо аргагүй ехэ үзэлшэн байhандаа өөрынгоо эди шэдеэр хэды олон хүнүүдтэ туhалhан, абарhан байгаа гээшэб, тоогyй олон юм ааб даа.
Yнгэрhэн зуун жэлдэ энэ шэдитэ эхэнэрые мэдэхэгүй хүн гэжэ манай аймагта үгы байгаа юм. Аймагаймнай зүг бүхэнhөө, ондоошье аймагуудhаа хүнүүд манай хүгшэн эжыдэ ерэжэл байдаг байгаа юм.
Здравствуйте, мы правильно отправили заявку на конкурс от Ухинова Амгалана, 2 "а" класс РБНЛ-И № 1?