"Минии уг гарбал" Интернет-Конкурсдо
"Шэлдэг түүхэ" номинацида
Ринчинова Сарюна, Улаан-Үдын 29-дэхи гимназиин 3 "а" классай һурагша
Буряад аба эжыһээ түрэhэн хадаа буряад яhанай хүн гээшэб гэжэ угаа уһанда хаянгүй, омог дорюун гэшхэлнэб. Би буряадай үри гээшэб. Минии уг гарбалай элинсэг хулинсагууд энэл уг нютагтаа, буряад һайхан дайдадаа, адуу малаа үдхэжэ, арьбажан, баяжан ябадаг байгаа. Тиимэһээ энэ элдин буряад дайдын эзэниинь болоноб.
Манай уг изагуур хадаа дэлхэйн түрүүшын хаан Загавардиһаа эхитэй (Энэдхэгтэ). Загавардиин Хүзүүн Һандалита, тиигээд Бата эзэн хаан (Түгэдтэ), 7 үе Алтан Шэрээтэ Дигум Дзамбо Сүбин, тиигээд Гуа- Марал - Бүртэ Шоно (304 ондо Байгалай эрьедэ бидэ уласай хаан болоо), Батуагаан, гүннын эхэнэр - Хурайхан тайжа, Түмэд хаан, татар эхэнэр - Барга-Баатар (706 ондо Байгалай хойто бэедэ) болоно. Барга-Баатарай гурбан хүбүүн: Олюудай (хальмагууд 1630 он багаар Волго мүрэн руу, Ураалай зүүн талада), Буряадай, Хоридой. Буряадайн Булагад ба Эхирид. Саашадаа Эхирид омогой хүхүүрһээ минии уг гарбал һабагша татадаг. Эхиридэй Зонхи, Зонхиин Һэрхэ болон Һэрхэлдэй. Һэрхын хоёр хүбүүн Абзай ба Баяндай. Һэрхэлдэйн Шоно ба Һэнгэлдэр. Һэнгэлдэрэй дүрбэн хүбүүн: Хазууха, Хадалай, Уулхан, Улдай гээд үргэлжэлдэг. Уулханай Еэхүй, Еэхүйн Боро Гүзээн, тиигээд Тэхэнэг болон Хулмаан. Хулмаанай Зудба ба Зубаадай. Зудбын Булмай, Мэтрикээн, Үхэр-Хара, Мэглээн, Һүриөөн, Петру гээд һубарина. Мэглээнэй Тардаан, Шалаан, Аласка, Һээтээн болоно. Аласкын Мааняа, Гардуу, Мэнтхэн, Туутай. Мааняагай Цэдэн. Цэдэнэй Базар. Базарай Галдан, Буда, Гарма, Очир, Содбо. Буда минии уг нагаса болоно. Будын Мүнхэ ба Заяата. Заяатын табан хүбүүн: Доржо, Зориг, Владислав, Бэлигто, Чингис. Мүнхын табан хүбүүн: Ланзат, Түмэн, Жамсаран, Вася, Лёня. Ланзадай Мүнхэ. Ланзадай Мүнхэ гээшэ минии нагаса аба болоно.
Би угайнгаа һарбаалжанай гэрэл зураг хаража, тон ехээр һонирхооб. Манай угһаа элдэб мэргэжэлтэд ургажа гаранхай. Уг удамаа, түрэл гаралаа мэдэхэ болоһондоо би ехэ баяртайб. Мүнөө уг гарбалнай улам үнэр баян боложо байна гэжэ тэмдэглэлтэй. Тиимэһээ аша зээнэрынь саашань угай һарбаалжан үргэлжэлүүлхэ уялгатайбди.
Бурхан багшын заабаряар арюун тунгалаг буряад араднай саашадаа долоо – юһэн үе хүрэтэр тоб байсахан тооложо, түрэл саданартаяа холбоогоо таһарангүй, шуһаа ниилүүлэнгүй, ажана тэнюун, амгалан тайбан ябагша һай!
Ринчинова Сарюуна, 3А анги
