Хүгшэн эжынгээ һайгаар


Многократный победитель конкурсов веб-проектов в поддержку и развитие бурятского языка, сохранение традиций и культуры бурят-монгол.

12248317_1638262159773083_1172513374_o"Минии уг гарбал" Интернет-конкурсдо

"Шэлдэг зохёон бэшэлгэ" номинацида

Цымпилов Жамсо, Яруунын аймагай Үльдэргын дунда һургуулиин 8-хи классай һурагша

 

Жараад наһа гараашье һаа,  Баатар абга ба минии баабай Лушин хоер «эжы», «эжыдээ», «эжымнай хайшаа ошооб ?» гэлдэжэ ябадаг. Юун бэ гэхэдэ, манай хүгшэн эжы Дэжэдма  Дагбаевна, Yльдэргэдөө Лушин эжы гэжэ алдартай, нютагайнгаа үндэр наһатайшуулай нэгэн болоно. Yнгэрһэн зунай хоердохи һарада эжымнай буряадаараа 91-тэй  болоо һэн. Хэдышье үндэр наһатай байбалшье, эжымнай сарюун солбон, нюргаа үргэлөөд лэ хамагые хуу ябаха, һонирхохо: суглаан - хурал, наада - энеэдэнэй газар нэгэшье алдахагүй. Шанга дуутай, эжын хаана ябаһан дуулдаад лэ байха.

Манай нютагай уран бэшэгшэ Цырен – Ханда Дарибазарова эжы тухаймнай «Хазаар мореороо хатаргаһаар» гэһэн ехэ һонин статья бэшээ һэн. Эжы тухайгаа олон  юумэ мэдэжэ абаабди. ϴөрөөшье эжы маанадта хаа-яа үнгэрһэн жэлнүүдээ һанан-һанан хөөрэн байдаг.

Эжымнай Намжал ахатаяа 1937 ондо эсэгэһээ гээгдэжэ, харин 1940 ондо түрэһэн эхэнь наһа баража, үншэн үхибүүнэй гашуудалтай зам өөр дээрээ үзэһэн байна.

Удааншьегүй дайн дажар эхилжэ, үншэн болоһон үхибүүд олошороо бэлэй. Жэлэй  дүрбэн сагта колхозой бүхы ажал үлэһэн эхэнэрнүүдэй, горитойхон үхибүүдэй, үбгэд хүгшэдэй мүр дээрэ буугаа һэн. « Гуша гаран - дүшөөд  оноор уhанай модондо хүдэлхэдэмнай ехэл хүндэ хүшэр байгша hэн», - гээд мүнөө хөөрэдэг. Эжымнай Тужын майлаар газаршье хахалаа, сеялкада ябаа,үбһэ сабшаа, һаалишан болоо, мори тэргээр һолоомо аяар Һалхитаһаа Хоймор хүрэтэр шэрээ. Дайнай һүүлдэ хонишоншье болоод хүдэлөө.

Эжымнай уг Улаалзай  Хүбдүүдһээ эхилнэ. Би, Лушинай Жамса, Улаалзай Хүбдүүд угай Борсотоной үриб. Угайнгаа долоон үе мэдэдэгби: угаймнай аха заха – Борсын Абида гэжэ хүн. Абидын хүбүүн Дагба, Дагбын хүбүүн Цымпил, Цымпилэй басаган Дэжэдма, минии хүгшэн эжым. Дэжэдмаагай жаа хүбүүн  минии эсэгэ Лушин. Ошор ба Жамса гэжэ хоер хүбүүдтэй, Доржима гэжэ басагатай.

Эжынгээ 78-тойдо гараһан аша хүбүүн би Жамса яһалал ямбатайгаар өөдөө боложо ябанаб.

Yшөө һонин юун бэ гэхэдэ, эжымнай һая Интернедэй гол герой болоо. Олохон хүн мори унаһан буряад дэгэлтэй хүгшэниие хараһан байха. Энэ минии хүгшэн эжы гээшэ.

Эжы морин хоер таһардашагүй холбоотой юм. Эжымнай һургаһан Дэжэдмаа – хээр гэжэ морин байһан гэдэг. Аалихан дүтэлөөд, эзэн эхэнэрэйнгээ мүр дээрэ тархияа табидаг заншалтай байгаа. Заримдаа гэрэй нохойһоо дээрэ газаа зосоохиео харадаг-харууһалдаг байһан юм гэхэ.            Эжымнай мүнөөшье боли гээгүй һаатнай  хазаартай мореор хатаруулжа шадаха, тэргэ мореороо нютагайнгаа талаар сэбэр агаараар амилжа, адуунда ябаһан  үхэр малаа харадаг заншалтай. Олон жэлдэ амгалан ябахатнай болтогой, манай хүндэтэ эжы!

 

 

 

Моя бесценная бабушка

 

Пока живы родители, все взрослые – еще дети. Эту житейскую истину я вижу на примере своего отца Лушина и дяди Батора. Наверное, очень забавно видеть взрослых, убеленных сединами людей, зовущих свою маму, мою бабушку, Дэжэдму Дагбаевну. Ей в июле 2015 года исполнилось 90 лет. Несмотря на преклонные годы, бабушка живет полноценной жизнью, интересуется всем, что происходит вокруг, часто ходит на разные встречи, концерты, делится новостями с соседями, словом, бодра душой, печется о своих многочисленных внуках, правнуках. Ее громогласный голос часто можно услышать на улице, в соседском дворе и сразу определить, где она находится.

Много теплых слов написала о моей бабушке наша землячка – поэтесса Цырен- Ханда Дарибазарова в своей статье «Хазаар мореороо хатаргаһаар»  («Всегда в седле»). Мы многое оттуда узнали о своей бабушке. Но и для нас находятся минуты, когда бабушка начинает вспоминать свои пережитые годы.

Наша бабушка – дитя довоенных, военных и послевоенных лет. Оставшись круглыми  сиротами  вместе с братом Намжилом  после смерти матери в 1940 году (отца не стало в 1937 году), она с лихвой испытала на себе тяжкую сиротскую долю. Трудные, долгие годы войны, не прошли мимо нашей бабушки.

Заменив на всех участках колхозного производства ушедших на фронт мужчин,  дети войны наравне со стариками, женщинами взвалили на свои хрупкие плечи все тяготы военных лет. Среди них была и моя бабушка. Она сплавляла лес, пахала, сеяла  поля, косила сено, доила коров, перевозила возы соломы на расстоянии более 40-50 километров. После войны работала чабанкой.

Я знаю свою родословную до седьмого колена: мы ведем свой род от Улаалзай Хубдууд. Меня зовут Жамсо, моего отца зовут Лушин, его дедушку звали Цымпил, он сын Дагбы, а Дагба сын Борсын Абида - глава нашего рода. У меня есть старший брат Очир и сестра Доржима.

Я родился, когда моей бабушке стукнуло 78 лет, так что мы с бабушкой очень трепетно относимся друг к другу.

Недавно моя бабушка стала героиней Интернета: ее фото верхом на коне понравилось всем, люди восхищались ее молодостью души, желали долгих лет жизни.

В моем понимании бабушка и конь – понятия неразделимые. С малых лет она была привязана к лошадям, даже был конь, названный ее именем Дэжэдмаа – хээр. Его объездила моя бабушка. Люди удивлялись этому и качали головой, когда конь, тихонько подкравшись к хозяйке, клал свою голову ей на плечо. Порой он охранял хозяйский дом не хуже дворовой собаки.

Бабушка не может сидеть долго без дела, ей обязательно надо посмотреть, вовремя ли выпустили скот, напоили, накормили, как он пасется, и она садится в телегу и уезжает в степь, на вольный воздух. Если мы не уследим,  она запросто сядет верхом на коня и поскачет по своим делам. Я люблю и горжусь своей бабушкой, мы с ней одной крови.

  1. 5
  2. 4
  3. 3
  4. 2
  5. 1

(1 голос, в среднем: 1 из 5)