Родство – дело святое


Многократный победитель конкурсов веб-проектов в поддержку и развитие бурятского языка, сохранение традиций и культуры бурят-монгол.

DSCF5288Интернет – конкурс "История моего рода", посвященный 90-летию со дня рождения Дамба Жалсараева Номинация: Лучшее сочинение

Автор: Цыренжапов Зандан, ученик 8 "б"класса

МБОУ «Сосново – Озерская средняя общеобразовательная школа № 1»

Автор: Цыренжапов Зандан, ученик 8 б класса

МБОУ «Сосново – Озерская средняя общеобразовательная школа № 1»

История поколений рода уходит в глубину веков. Каждый человек обязан знать свою родословную, историю жизни предков. Буряты ребенка с малых лет учили перечислять свое происхождение до седьмого колена. Оно передавалось устно от отца сыну, ребенок без запинки мог рассказать свою родословную. Старшие показывали не только запомнить и перечислять, но и не забывать, почитать их.

Человек, знающий свою родословную, считался внутренне богатым, ответственным за судьбу близких родных.

Родство – кровное по свойству, но прежде и духовное. Не зря говорят, родство – дело святое, сила в родстве, семейный лад всего дороже.

Родство различают по мужской и женской линии. Кровные родные по мужской линии отец, дед, прадед, прапрадед …

Если перечислить родословную, то такова. Я – Зандан – сын Солбона, внук Жалсан – Доржи, правнук Норбожамсо, праправнук Цыренжапа, прапраправнук Жамсо, прапрапраправнук Бадлы. Значит, предок наш – Бадла. Родословная берет начало из древнего племени Харгана. У Бадлы предка было три сына: Жамсо, Бата, Даша. Наша ветвь начинается с Жамсо. У него был один сын Цыренжап, а у Цыренжапа два сына и одна дочь. Второй сын Норбожамсо – мой прадед, с 1900 года рождения. Рассказывают, что он был жизнелюбивым человеком, с чувством юмора, сильным духом. Рано познал трудовую деятельность, принимал активное участие в коллективизации, работал  в родном хозяйстве бригадиром полеводческой бригады с 1931 года. В 1943 году  был призван в армию, воевал до 1946 года. После войны продолжил работу бригадира полеводства. Он был счастлив в семье, жили в родовом улусе Хангир. Награжден медалью «За освоение целинных земель» (1957), юбилейными медалями: «20 лет Победы в Вов 1941 – 1945 гг» (1966), «50 лет Вооруженных сил СССР» (1969).

Вместе с прабабушкой  Лхамой Очировной родили и воспитали дочь и сына. Лхама Очировна работала телятницей, свинаркой, учетчицей, добросовестно выполняла обязанности заведующей фермы. Умелая мастерица, шила красивые бурятские мужские и женские халаты (дэгэлы) к ним шапки, гутулы. Также активно участвовала в оформлении Иволгинского и Эгитуйского дацанов. Обшивала всю семью, родственников. До сих пор хранятся вещи, изготовленные прабабушкой. Родной отец Лхамы Очировны был мастером по изготовлению золотых и серебряных украшений. Дар отца приняла старшая дочь Лхама. Внук мастера серебряных дел Раднаев Шираб – Жамсо Дондокович – известный художник Бурятии. Нужно отметить, природный дар и талант передается от поколения  поколению.

Единственный сын семьи прадеда Жалсан - Доржи  Норбожамсуевич – мой дедушка, 1946 года рождения.  Учился в родной школе, был пионером, комсомольцем, спортсменом. Отлично играл в настольный теннис, баскетбол, прекрасно танцевал вальс, также хорошо пел. Работал в родном колхозе механизатором, рано вставал, водил мощный  К – 700, на  нем возил сено, скот в мясокомбинат в город Улан – Удэ. За добросовестный труд награжден почетными грамотами колхоза, района, имеет значок «Победитель соцсоревнования». Сейчас дедушка на заслуженном отдыхе, ему уже 69 лет.

Живут вместе с бабушкой моей уже 48 лет. Родили и воспитали шесть детей (4 мальчика, 2 девочки). Всем дали высшее образование, дети имеют свои семьи, воспитывают детей. Внуков и внучек 12. Они радуются успехами в учебе, для каждого из них найдется ласковое слово, напутствие и совет.

Дедушка и бабушка были активными участниками народного хора «Аялга» с. Усть – Эгита.

Бабушка  Гыма Базаржаповна по профессии учительница.  «Отличник народного просвещения РФ», отдала своей любимой работе 45 лет. За годы работы успела выпустить 4 выпуска. Учитель русского языка и литературы, человек беспокойной души, гордится своими учениками – выпускниками. В свободное время смотрит интересные телепередачи, пишет статьи и очерки о хороших людях, земляках.

Мой отец  Солбон Жалсандоржиевич – средний сын семьи. Окончил среднюю школу, имеет высшее образование. Работал участковым милиционером, вышел на заслуженный отдых в звании капитана. Сейчас работает в Сосново – Озерской школе  № 1 инструктором, водителем, учит детей вождению и получении водительских удостоверений. Папа – очень добрый, отзывчивый человек. У него много друзей. Мы с братом Мэргэном любим и уважаем отца.

Моя мама  Гэрэлма Цырендоржиевна – преподаватель русского языка и литературы Сосново – Озерской школы № 1.  Аккуратная, всегда подтянутая, строгая и требовательная на уроках, добрая и принципиальная учит своих учеников быть добропорядочными. Ученики в свою очередь любят ее уроки.

Так продолжается династия учителей в семье Цыренжаповых. Боковые родные: дяди и тети – братья и сестры отца. Старший дядя Амгалан Жалсандоржиевич – учитель технологии и физкультуры. Супруга Долгорма Цырендоржиевна – директор Попереченской неполной школы. У них 2 дочери: Ирина и Намина. Ирина уже замужем, а Намина учится в 5 классе.

Средний дядя  Согто Жалсандоржиевич – полицейский, живет с семьей в городе Улан – Удэ. Супруга Ася Васильевна – заместитель по учебной части Бурятского техникума пищевой и перерабатывающей промышленности. Воспитывают 2 сыновей, Баин и Аюша. Баин учится в 7 классе, а Аюша – дошкольник.

Младший дядя Пурбо Жалсандоржиевич по профессии технолог, окончил БГСХА. В данное время работает специалистом в администрации Еравнинского района в отделе молодежи, физкультуры и спорта.

Старшая тетя Оюна Жалсандоржиевна – учительница начальных классов Усть – Эгитуйской школы. За годы работы научила несколько поколений детей читать, считать, писать, рисовать, петь и выполнять различные трудовые навыки. Старший сын Зоригто работает учителем физкультуры в родной школе. Растет дочь Арюна, внучка тети. Дочь Сарюна живет в Кижинге с мужем и сыном Тамир.

Средняя тетя Дашима Жалсандоржиевна – учитель бурятского языка и литературы, работает в техникуме города Улан – Удэ. Учит русских ребят бурятскому языку, беспокоится за сохранение и развитие родного языка, работает социальным педагогом. Супруг Саян Будаевич работает в управлении исполнения наказаний города Улан – Удэ. У них с дядей Саяном сын и дочь. Баир - ученик 6 класса, Инесса – первоклассница.

Дети, внуки и правнуки дорожат именем отца, деда, прадеда.

У дедушки 4 славных сына, как у дома 4 угла, 2 – прекрасные дочери, как крылья у птиц, 10 внуков и внучек, 2 правнука. Так продолжается род семьи Цыренжаповых.

"Минии уг гарбал" Интернет-конкурсдо"

"Шэлдэг зохёон бэшэлгэ" номинаци

«Нэрэеэ нэрлγγлхэ, уг залгаламжалагша Зандан хγбγγн

Автор: Цыренжапов Зандан,

Нарhатын нэгэдэхи дунда hургуулиин 8-хи классай hурагша

Yни холын сагhаа үе дамжан угаймнай домогууд ерээ. Yе хадаа нэгэ элинсэг хулинсагтай бүлэг, нэгэ түрэлэй зон болоно. Харин уг гээшэ хүнэй гарбал, унги, эхин. Элинсэг, хулинсаг болбол хэдэн үеын урдахи үбгэ эсэгын угай хүн.

Урдань уг гарбалаа мэдэхэгүй хүн байгаагүй, юундэб гэхэдэ үхибүүдээ бага наhанhаань долоон үе хүрэтэр тоолуулжа hургадаг hайхан заншал байгаа. Yхибүүн тогтон торонгүй хургаа даража байгаад, долоон – арбан үе хүрэтэр тооложо, нэрлэжэ шададаг hэн. Эсэгэ хүн сэдьхэл баян, хүндэтэй зон болон ябадаг байhан.

Эсэгын угаар түрэл гарал зон мяхан түрэл болодог. Абын эсэгэ үбгэн аба болоно. Yбгэн абада аша хүбүүд амтатай гэhэн үгэ бии. Энэ 3 – дахи үе болохо, саашань тоолобол, ашаhаа гуша, гушаhаа дүшэ гээд нэрлэгдэнэ.

Би Зандан 8 – дахи ангиин Нарhатын нэгэдэхи дунда hургуулиин hурагша болоноб. Би хадаа Солбоной хүбүүн, Yбгэн аба Жалсандоржын аша, Yндэр Yбгэн абын гуша, хулинсаг Цыренжабай дүшэ болоноб. Энээн тухай угай бэшэг, угай hарбаалжан харуулна. Долоон үе тооложо нэрлэбэл, иимэ байна. Хулинсаг – Бадла, Бадлын Жамса, Жамсын Цыренжаб, Цыренжабай Норбожамсо, Норбожамсын Жалсан – Доржо, Жалсан – Доржын Солбон, Солбоной Зандан.

Моотхон харгана угай Цыренжабай Норбожамсатан Хангир нютагта түбхинэн hууhан намтартай. Залуу наhанhаа хамтын ажал байгуулха, колхоз эмхидхэлгэдэ оролдоhон, өөрынгөө хубита оруулhан габьяатай.

Түбшэн даруу зантай, ажабайдалаа дүүрэн хамгаха дүй дүршэлтэй, хожом холые бодохо ухаатай хүн байhан. Төөдэй болохо Һама Очировна Норбожамса Yндэр аба хоер басаган хүбүүн хоерые үндылгэжэ, хүнэй зэргэ хүнүүд болгоhон.

Төөдэй уран гартай, буряад хубсаhа, тэрлиг, дэгэлнүүые, малгай, гутал – бултыень уран наринаар оёдог, гоёодог hэн. Мүнөөшье оеhон юумэниинь хадагалаатай байдаг. Һама Очировнагай  түрэhэн эсэгэ мүнгэн дархаша, алта мүнгөөр эхэнэрэй гоеолто, hиихэ, бэhэлиг, эрэшүүлэй хутага, гааhа гэхэ мэтэ зүйлнүүдые бүтээдэг байhан. Эсэгынгээ уран гарай эди шэди ехэ басаган Һама абаhан гэжэ ойлгоноб. Буряад орон соогоо мэдээжэ болоhон Раднаев Шираб – Жамсо Дондокович  уран зурааша, онсо шэнжэтэй зурагуудые зурадаг. Энэ хүмнай төөдэйн дүү Дондог нагасын хүбүүн болоно. Угай үшөө олон үеын зондо хүртэхэ байха гэжэ найдагдана.

Минии Yбгэн аба Жалсан – Доржо Норбожамсуевич 1946 ондо түрэhэн, 70 наhанай дабаанда хүрэжэ ябана. Түрэл hргуулидаа пионер, комсомолой гэшүүн, спортын нааданда эдэбхитэй, шуран хүн байгаа. Колхоздоо механизатор мэргэжэлтэй хүдэлжэ, түрэл ажахын хүгжэлтэдэ өөрынгөө дүй дүршэлөө дээшэлүүлhэн, амжалтануудые туйлаhан намтартай. Мүнөө үень наhанай амаралтада хүгшэн эжытэй хүнгэн hуужа байна даа. 6 хүүгэдые (4 хүбүүн, 2 басаган) үндылгэн hургажа, дээдэ hургуулинуудые дүүргүүлжэ, гэр бүлэтэй, ажал хүдэлмэритэй болгоhон габьяатай. Хүндэтэй хүгшэн аба, нагаса баабай, ашанар, зээнэрээ тойруулан, эрхэлүүлэн байдаг.

Хүгшэн эжы Гыма Базаржаповна багша мэргэжэлтэй, 45 жэлэй туршада түрэл hургуулидаа ород хэлэ ба литература заажа, олон тоото hурагшадые ажабайдалай харгыда гаргалсаhан намтартай. «арадай гэгээрэлэй отличник» гэhэн үндэр нэрэ зэргэтэй, олон Хүндэлэлэй грамотанууд ажалайнь амжалта гэршэлнэ. Мүнөөшье hанаа амар гэртээ hуунагүй, газета болон журналай хуудаhануудта очерк, статьянуудынь гаража байдаг.

Минии эсэгэ Солбон Жалсандоржиевич – гэр бүлын тээли хүбүүн. Номгон даруу зантай, сагаан сэбэр сэдьхэлтэй, hайн hанаатай аба. Милициин ажалда хүдэлhэн, капитанай нэрэ зэргэдэ хүртэhэн, мүнөө Нарhатын 1-хи hургуулида хүдэлнэ.

Эжымни Гэрэлма Цырендоржиевна багша мэргэжэлтэй. Энэ hургуулида ород хэлэ  ба литература заана. Шударгы, эдэбхитэй бэрхэ багша гэжэ магтуулжа, ажалдаа амжалтануудые туйлажа хүдэлдэг.

Эсэгын аха гү али дүү эрэшүүл абганар, эгэшэ дүүнэр абга абгайнууд али абга эгэшэнэр болоно.

Би 3 абганартай, 2 абга эгэшэнэртэй баян тYрэлтэй хYн байнаб. Ехэ абга Амгалан Жалсандоржиевич ба Долгорма Цырендоржиевна нүхэрынь – багшанар. Тайлуудай юрэнхы hургуулида хүдэлдэг. Долгорма Цырендоржиевна – hургуулиин директор. Дунда абга – Согто Жалсандоржиевич – сагдаа, Улан – Удэ хотодо ажаhууна. Нүхэрынь Ася Васильевна – багша, техникумэй даргын орлогшо.

2 абга эгэшэнэр баhал багша мэргэжэлтэй. Ехэ абга эгэшэ Оюна Жалсандоржиевна  эхин классай багша, олон жэлдэ хүдэлжэ, дүй дүршэлтэй, ажалдаа дуратай, олон үхибүүдые үзэг бэшэгтэ, тоодо болон зураг зуралгада hургажа, бэрхэ hурагшадые дунда hургуулиин шабинар болгон табидаг. Хүбүүн басаган хоеройнгоо «гарынь ганзагада, хүлынь дүрөөдэ» хүргэнхэй. Аша хүбүүн Тамир, зээ басаган Арюна нагаса, хүгшэн эжыгээ баярлуулжа, хүхеэжэ байна.

Дунда абга эгэшэ Дашима Жалсандоржиевна буряад хэлэ бэшэгэй багша, техникумдэ Улаан –Удэ хотодо хүдэлнэ. Хүбүүн басаган хоертой.

Бага абга Пурбо Жалсандоржиевич – технолог мэргэжэлтэй, мүнөө үень Яруунын аймагай спортын ба залуушуулай таhагай даргын орлогшын уялгатай хүдэлнэ.

Түрэhэн аха дүү хүбүүдэй үри хүүгэд үеэлэ болодог. Амгалан, Согто абганарай басагад, хүбүүд болон би, минии дүү  Мэргэн үеэлэнэр гээшэбди. Хододоо үелжэ, нүхэсэжэ, хөөрэлдэжэ, бэе бэедээ гамтай, хүндэтэй ябаха гэhэн удхатай. Харин абга эгэшэнэрэй үхибүүд бүлэ зээнэр болохо.

Гансаhаа газар дүүрэхэ гэhэн үгэ тон зүб. Ганса хүбүүн үбгэн аба Жалсандоржо үнэр баян боложо, гэрэй дүрбэн углуу мэтэ 4 хүдэр хүбүүтэй, үхэрэй 2 эбэр шэнги 2 hайхан басагатай, 3 бэритэй, 2 хүрьгэнтэй, 6 ашанартай, 4 зээтэй, 2 зээнсэртэй жаргалтай, хүндэтэй үбгэн аба, нагаса баабай болоно даа.

Иигэжэ гγнзэгыгѳѳр угайнгаа бэшэг шэнжэлхэдээ, уг омогтомнай ямар урашуул, ухаатан, сэсэшγγл, эмшэд, дархашуул, дуушад, зураашад байжа болоо гээшэб гэжэ элирγγлнэ.Саашадаа ѳѳhэдѳѳ эхэ эсэгэ болоходоо, угайнгаа суута зоной жэшээ дээрэ γхи хγбγγдээ хγмγγжγγлхэ болонобди. Иигэжэ угай hагабша таhалдуулангγй γргэлжэлγγлхэ гээшэ хэды hайхан бэ! Тиимэhээ   2008 ондо «Эдир Гэсэр ба Дангина» гэhэн мүрысөөндэ хабаадажа, 1-дэхи hуурида шагнагдажа, Улаан – Үдэ хото ерэжэ угайнгаа түүхэ хөөрэжэ шагнагдаhан байнаб. Эжы абамни намда иигэжэ хэлэдэг:

Угаа hайнаар мэдэхэ;

-  уг гарбалаа саашань γргэлжэлγγлхэ;

-  тγрэл гаралаа мэдэхэ;

-  угайнгаа бэшэг шэнжэлхэ;

-  уг гарбалаа гутаахагγй гэжэ оролдохо;

- буряад хэлэеэ гγнзэгыгѳѳр шудалха;

-  ёhо заншалаа hэргээхэ.

- долоон γе соо хγн тγрэл зандаа ябадаг

- Эхэ эсэгынгээ уг гарбалые мүнхэдөө мэдэжэ ябаха,

- үндэр нэрыень дээшэнь үргэхэ хэрэгтэй.

Би угайнгаа түүхын улам хүгжэжэ, баяжажа, үнэр болохыень үреэнэб, өөрынгөө зүгhөө бултандань баяр жаргал хүсэнэб.

  1. 5
  2. 4
  3. 3
  4. 2
  5. 1

(0 голосов, в среднем: 0 из 5)