Yндэhэтэнэй номой санда октябриин 22-то Бyгэдэ буряадуудай yндэhэн соелой эблэл (ВАРК) Буряад хэлэнэй
yдэрнyyдэй байгуулагдаhаар 10 жэл гyйсэhэнтэй дашарамдуулан дyхэриг-шэрээ бyтөөбэ. Улад зон олоороо сугларжа, буряад хэлэнэй амин шухала асуудалнуудаар hанамжа бодолоо хубаалдаба. ВАРК-ын вице-президент Эрдэм Дагбаев арбан жэл соо ямар ажал хэгдээ гээшэб, hайндэрэй эхи табиhан хyнyyд тухай, буряад хэлэнэй мyнөөдэрэй байдал тухай дэлгэрэнгы элидхэл хэбэ. Буряад хэлэнэй хyгжэлтэ тухай хуралдаан дээрэ элидхэлшэ элидхэлээ ородоор хэлэхэдэнь голхормоор байгаа. Хэдэн жэлэй саада тээ буряадаараа элидхэл хэншье хэдэггyй байhан hаа, мyнөө сугларагшадай олонхинь хэжэ байhан ажал хэрэг тухайгаа, буряад хэлэнэй хyгжэлтэ ба аршалан хамгаалга тухай тyрэлхи хэлээрээ хөөрэхэдэнь урмашамаар байгаа. Арадай хуралай депутат Бата Семеновой дyхэриг-шэрээе хyтэлхэдөө элидхэлшэ бyхэндэ ульгам буряадаараа асуудал табижа, hанамжаяа хэлэжэ, тайлбарилжа байхадань шэхэндэ уринаар соностобо.
«Найдал» жасын хyтэлбэрилэгшэ Юрий Содномов тyрyyтэй «Найдал» жасын дэмжэлгээр грантнуудта хyртэгшэд ямар ажал бyтээhэнээ, yшөө ямар yндэр амжалтануудта тэгyyлжэ байhанаа хөөрөөд, видеослайдуушые харуулжа сугларагшадые hонирхуулба. Би өөрынгөө «Мyнгэн тобшо» сайт тухай хөөрэхэдөө, «Минии уг гарбал» гэжэ Интернет-конкурсдо хабаадагшад, Барханай дунда hургуулиин hурагшадые харуулhан «Бархан – минии нютаг» гэжэ видеоролик нюдэнэй хужар, шэхэнэй шэмэг болгон хараба.
Дyхэриг-шэрээдэ хөөрэhэнөө танай анхаралда табинаб. Тyрэл эхэ хэлэеэ аршалха, дэмжэхэ, хyгжөөхэ ажал жэлhээ жэлдэ yргэдэнэ , буряад хэлэ мэдэхэгyй хyнyyд тyрэл хэлэеэ мэдэхэ, yзэхэ гэжэ оролдоно. Буряад уласда ажаhуудаг ондоо yндэhэтэн тyрэл хэлээ мэдэхэ хyнyyдтэ хyндэтэйгээр хандадаг болоо, буряадаар хөөрэлдэхэдэ шоо yзэжэ, шобто хаража гайхахаяа болеод байна гэжэ тэмдэглэмээр.
Буряад уласта буряад хэлэ сахин хүгжөөхэ гэһэн Буряад Уласай программын хэмжээндэ ажал ябуулагдана: буряадаар номууд хэблэгдэнэ, конкурснууд yнгэргэгдэнэ, буряад зyжэг найруулгада, буряад хэлэ дэмжэлгэдэ жэл бyри мyнгэн hомологдоно, ажал хэгдэжэ, засаг тyрын талаhаа анхарал хандуулагдажа байна. Энэ программын ёhоор «Найдал» жаса, Юрий Содномович Балханов түрүүтэй ажалшад буряад хэлэеэ хүгжөөхэ, буряад хэлэ үзэлгэдэ туһалха, энэ хэрэгтэ эдэбхитэдые шэлжүүлхэ зорилго урдаа табяад, Грантнуудай фестиваль гурбан жэлэй туршада гурба дахин үнгэргөөд байна. Үнгэрһэн эдэ жэлнyyдтэ нилээд ехэхэн ажал ябуулагдаа. «Найдал» жаса энэ үе саг соо олон хүнүүдтэ туһалаа. Нэгэдэхи грантнуудай фестивальда манай «Мүнгэн тобшо» сайт түрүү һуури эзэлжэ, илажа гараад, «Найдал» жасын мүнгэн дэмжэлтэ
2014 ондо абаад, ажалдамнай эгээн шухала фотоаппарат, ноутбук хоёрые худалдажа абаа бэлэйбди. Энэ жэл 20000 тyхэригэй грант yгэхэдэнь ажалай зэр зэмсэгтэ тон хэрэгтэй хэрэгсэлнyyдые худалдан абаабди. «Минии уг гарбал» конкурс бутээхымнай тулада Yндэhэтэнэй асуудалаар ажал хэдэг хороон (Госкомнац) бидэндэ 90000 тухэриг мунгэ грант олгуулаа hэн. Энэ мyнгэнэй ашаар урмашуулха шангуудтай «Минии уг гарбал» гэжэ нэрэтэй үхибүүдэй зохёохы Интернет-конкурс ажалаа ябуулжа байна, һургуулиин һурагшадай зохёохы туршалгануудые хүлеэн абажа байнабди. Энэ конкурс Буряад Уласай гимн зохёоһон поэт Дамба Жалсараевай түрэһөөр 90 жэлэй ойдо зорюулагдаһан юм. Конкурс ноябриин 20 болотор үргэлжэлхэ байна. Декабриин 3-да уранзохёолшын ойн баярай суглаан дээрэ илагшадые шагнахабди.
Энэ конкурс ямар зорилготойб гэхэдэ, бүмбэрсэг дэлхэйн алишье үнсэгтэ ажаһуудаг буряад үхибүдые Буряад Уласдаа, Эхэ нютагтаа эльгэтэйгээр, омогорхолтойгоор хүмүүжүүлхэ, ухибууд уг гарбалаа мэдэдэгээр ундыхэ, уг гарбалаа hонирхоходоо, турэлхи хэлэеэ hонирходог болохо, гэр бүлын һүр һүлдэ дээшэлүүлхэ, ухибүүдтэ шэнжэлхэ ухаанай дүршэл дадхааха.
Уг удамаа мэдэхэдээ, уг гарбалай эшэ үндэһэ харуулхадаа, видеобэшэлгэ бүтээхэдээ, найруулга бэшэхэдээ үхибүүд мүнөө сагай цифровой технологиин шэнэ арга боломжонуудые хэрэглэжэ һурана.
«Мунгэн тобшо» сайтын зорилго: республика соо, Улаан-Удэдэ хаана ямар hонин юумэн болоноб, тэндэ ошоод видеозураг бэшээд, гэрэл зураг буулгаад Интернет соо табидагбди, фотозурагтайгаар толилолго табихадамнай, интернет үзэгшэдтэ ямар һонин байна гээшэб. Манай Буряад Уласай ажабайдал тухай hонин hорьмой дэлхэй дуурэн мэдээжэ болоно.
