Эсэгэ ороноо хамгаалгын Агууехэ дайнай эхилхэдэ, эдир залуухан Нина Сусидкина Соликамскын багшанарай институт дүүргэжэ, гүрэнэй шалгалта үгэжэ байгаа һэн. Нинэтэй суг һуража байһан хүбүүдүүд гүрэнэй шалгалта үгэмсөөрөө, сэхэ фронт мордоо һэн. Хархис булимтарагшадтай хатуу тэмсэлдэ бүхы совет арадай бодоод байһан шэрүүн үе сагта Нина басаган холын холо Сибирь руу эльгээгдээ һэн. Тэрэ поездоор зүүн зүг барин
зорёо һэн ааб даа. Түрэл оронойнгоо газар дайдын уужамыень гайхаһаар, Байгал далайн гайхамшаг һайханиие гоёшооһоор, Агын автономито округой Зугаалай нютаг хүрэжэ ерээ бэлэй. Тэрэ үедэ һургуулиин директорээр Борондон Хонгилоевич Хонгилоев, профкомой түрүүлэгшээр
Базар Дылыкович Дылыков гэгшэд хүдэлжэ байгаа. Тэдэнэр залуухан багшада байха гэр, түлихэ түлеэ, хоол хошо хүрэтэр
хананхатайгаар түхеэржэ түбхинүүлээ һэн. Украинаһаа ерэһэн Нина басаганда зугаалайнхин урин налгайгаар хандадаг, түрэл нютагһаа холо ябаһан залуу басагые хайрладаг байһан юм. Ажалай хэрэгээр талаар ошоод бусахадань, пеэшэниинь түлеэтэй, гэрынь дулаахан, стол дээрэ халуухан шааньги, амтатай зөөхэй табяатай байдаг һэн ха. Иигэжэ зугаалайнхин Нина басагые түрэһэн үриһөө өөрэгүй дүтөөр һанадаг байгаа.
Нина Юрьевна Сусидкина ород хэлэ ба литература үхибүүдтэ заадаг байгаа, өөрынгөө эгээн дуратай поэдүүд Александр Пушкинай, Михаил Лермонтовэй шүлэгүүдые шабинартаа уншадаг, сээжэлдүүлдэг байһан юм. Һурагшад багшатаяа ород, буряад, украин дуунуудые сээжэлдээд, бэлдээд, нютагаархиндаа концерт харуулдаг байгаа. “Дивлюсь я на небо”, “Топ, гоп, гречаники”, “Реве та стогне Днепр широкий” гэхэ мэтэ украин дуунуудые гоёор дуулалдадаг һэн ха. Сэб сэхэ нюдыень шэртэн хараһан шабинарайнгаа хаб харахан нюдэнүүдэйнь ялалзахые харахадаа, багша бүхы мэдэхэ эрдэм мэдэсэеэ, зүрхэнэйнгөө ульһые үхибүүдтэ дамжуулха гэжэ оролдодог байһан юм. Нина Юрьевна буряад үхибүүдэй эрдэм номдо һураха эгэршэгүй эрмэлзэлтэй байһан тухай гайхан дурсадаг байгаа. Тэрэ бэрхэл багша байгаа байна даа! Бодоод үзэгты даа, ямархан хүнүүд шабинарынь байгааб. Буряад арадай эрхим хүбүүд Дондог Улзытуевай, Цырендондок Хамаевай,
Батор Батоевой багша, өөрөө уран шүлэгшэн Цырегма Намдаковна Намдакова, түүхын эрдэмэй кандидат Даша-Нима Чимитович Чимитов, суута эрдэмтэн Регби Пубаевич Пубаев, уран зохёол шэнжэлэгшэ, шүүмжэлэгшэ Цырен-Анчиг Дугарнимаев, уран зохёолшо Цырен-Базар Бадмаев, мүнөө Зугаалайдаа мэндэ амархан ажаһуужа байдаг, ород багшынгаа захяа заабари хөөрэжэ, зааһан дууень ханхинаса дуулалдажа байдаг, халууниие халуун гэнгүй, хүйтэниие хүйтэн гэнгүй, бүхы наһаараа колхозой ажал хэһэн Мэдэгма Цыбенова, Хандама Базарова, Баяа Гылыков гэгшэд болоно. Тэдэнэр мүнөөшье хаа-яаа уулзахадаа, багшаяа дурсан һанажа, украин арадай дуунуудые дуулалдадаг юм.
Дайнай һүүлээр Нина Юрьевна Сусидкина эрхим ажалай түлөө грамота, медаль шагналтай түрэл Украинаяа бусаа һэн ааб даа. Шабинартаяа харилсаагаа алдаагүй, бэшэг бэшэлсэдэг байһан ха. 2002 оной мартын 14-дэ толилогдоһон “Жизнь” сониной сурбалжалагшадта тэрэ иигэжэ хөөрэһэн байна: “1982 ондо Зугаалай нютагһаа ойн баярай һайндэртэ уряал абаад, би тиишээ зорибоб. Шэтэ хотодо самолёдһоо һүни буугаад, поезддо һууха гэжэ түмэр харгын вокзал ерэн гэһээм, намда танигдаагүй хүнүүд намайе угтан, Таниие бүхы округой арад зон хүлеэжэ байна гэжэ хэлэхэдэнь, би ехэ гайхаа бэлэйб. Минии шабинар нютаг орондоо суута, мэдээжэ хүнүүд болоһон, намайе багшамнай гэжэ урин дулааханаар угтан хүндэлөө, айлшалуулаа һэн. Һайндэртэ хабаадаад, удаан болонгүй бусахаб гэжэ түсэблэһэн аад, шабинартаа айлшала айлшалһаар байтарни һара хахад саг юушье мэдээгүй байхада үнгэршөө һэн. Шабинарни “ород багшаяа”, минии зааһан дуунуудые мартаагүй байгаа һэн. Дүшэн жэл үнгэрһэн хойно бидэ дахяад “Реве та стогне Днепр широкий” дуунһаа эхилээд олон ород, украин, буряад дуунуудые дуулалдаа һэмди. Ехэл уяраа бэлэйб даа. Дайнай шэрүүн жэлнүүдтэ үнэншэ сэхэ, эрдэмдэ эрмэлзэлтэй, эльгэ нимгэн, дэлгэр сэдьхэлтэй буряад хүнүүдээр дүтэ нүхэд болоһоноо баяртайгаар һанан дурсажа ябадаг хүмби”. Буряад арадай эрхим хүбүүд, басагадые хүмүүжүүлһэн, үргэн уужам Агын тала дайдадаа эрдэмэй гуламта гэжэ алдаршаһан Зугаалайн һургуулиин багшанар ба һурагшадые, Зугаалай нютагаархиниие Илалтын 70 жэлэй ойн баяраар амаршалаад, ном һударта мэргэн, үгэдэ сэсэн, үйлэдэ уран, сэбэр байдалтай, уужам сэдьхэлтэй, үнэн нүхэдтэй, үнэр дүүнэртэй, аажам аханартай, баян хэшэгтэй, зол жаргалтай ажаһуугыт даа гэжэ үреэнэб!
