ҺАЙХАН САГААН СЭДЬХЭЛТЭЙ ҺАМАСУУ АБГАЙМНАЙ


Многократный победитель конкурсов веб-проектов в поддержку и развитие бурятского языка, сохранение традиций и культуры бурят-монгол.


Догойн Сагаангууд омогой Хожогортон угай Нанзадай Бальжинима абамни: «Уран зохёолшон Дашарабдан Батожабай манай түрэлэй хүн юм”, - гэжэ хэлэдэг байгаа.
Тиимэ һэн тулань, 1966 ондо түбэгшөөһөөр, гайхаһаар гэртэнь ороходомни, Лхамасуу абгай уриханаар угтаад намайе абаа һэн. Намда хоюулан нагаса абгай гээд хандадаг һэн. Юундэб гэхэдэ, Дашарабдан ахайн эжы Бүүбэй абжаа манай абые нагасамни гэдэг һэн.
Дашарабдан ахайнда зон ябажал байха, түрэл гарал, танил тала, анда нүхэдынь, заримдаа танигдаагүй залуу хүбүүд, басагад нютагаа бусаха харгын мүнгэ эрижэ ерэдэг һэн. Кухни руугаа уряад лэ, заал һаа, сай уулгаад, харгын мүнгэ үгөөд, табижа байхыень харагша һэм.Намда нютагаймни басагад ерэхэ, Лхамасуу абгай нэгэшье сухалдахагүй, хөөрэлдөөд, сай уулгаад табидаг бэлэй. Дашарабдан ахайнда байгаад, “Буряад Үнэн” газетэдэ машинисткаар хүдэлжэ эхилээб. Хүдөөһөө ерэһэн би Лхамасуу абгайдаа заалгаад, бүхы юумэндээ һураа һэмби. Ахайнда байхадаа, эрэ хүнэй костюм элюурдэхэ, самса яагаад элюурдэхэб, эдеэ хэхэ гэхэ мэтэ эхэнэр хүнэй хэхэ олон юумэндэ һураа бэлэйб. Эрэ нүхэрөө хайралха юмэ, зандарха сагтань зандараад, аргадаха сагтань аргадаха, үхибүүн шэнгеэр абажа ябадаг юмэ гэжэ хэлэдэг һэн.
Даширабдан ахай Лхамасуу абгай хоёр хоюулан адлишуу зантай, хүндэ туһалхал гэжэ байдаг һэн. Нэгэ һонин ушар хөөрэһүүб. Нэгэтэ танигдаагүй басаган ерээд, хубсаһа хунараа хулуулгааб, ганса платяар үлөөб, гэртээ ошохымни мүнгэ үгыт гэжэ ерэбэ. Лхамасуу абгай мүнгэ үгөөд, үшөө минии гоёжо үмдэдэг хүхэ үнгэтэй хилгааһан джемперыемни (бидэ айлай улаан сурба 11 үхибүүд байгаабди, эжымни Улаан-Үдэ ерэхэдэм, намдаа үмдэхүүлһэн байгаа) тэрэ басаганда үгүүлбэ. Тэрэ басаган адресаарнай почтоор һөөргэнь эльгээхэб гэбэл даа. Нэгэ һара, хоёр һара үнгэрөө, эльгээһэн юумэн үгы. Би эжыдээ юун гэжэ хэлэхэ гээшэбиб муудашанхай, бархирхаһаа наагуур байгааб. Нэгэтэ “Прогресс” кинотеатрай тэндэ тэрэ басаган минии хүхэ хилгааһан джемпер үмдэжэрхиһэн, убайгүй алхалжа ябаба гээшэ, одоол бишье тогтоогоод, үйлсэдэ джемперээ тайлуулжа, һөөргэнь абаа бэлэйб. Абгай даншье һаа, гэнэн хонгор, тэрэ басаганда мэхэлүүлээд байгаабди.

1981 ондо түрүүшынгөө нүхэрһөө һалаад, хоёр хүбүүдээ дахуулһан Улаан-Үдэ ерэхэдэмни, Лхамасуу абгай намайе ажалда оруулаад, энэ хүшэр сагтамни мүнгэнэйшье талаар, сэдьхэлэйшье талаар ехэ туһалһан юм даа.
1986 оной майн 1-нэй үглөөгүүр, парадай һүүлээр заабол ерэ гэжэ абгай захиба. Ошоходомни, Сэсэгма басаганиинь эдеэ бэлдэһэн, Лхамасуу абгай намайе нэгэ хүнтэй танилсуулхамни гэжэ хэлэбэ. “Хоёр үхибүүтэй намайе хэн абаха юм бэ, хүбүүдни хэнтэйшье тааруулхагүй”,-гэбэб. “Дашарабдан ахайшни энэ Галсан Батоевичые ехэ хайралдаг һэн, һайн зантай хүн, хуби заяан гээшэ байдаг юм, үгыемнил дуула”, - гэбэ Лхамасуу абгай. “Зай, тэрэ хүнтнай хэдытэй хүн юм бэ?”,-гэхэдэмни: “Нёдондо гү, али саантаа һаа, саада жэл 50 наһанайнгаа ойе тэмдэглээ һэн”, - гэхэдэнь, би тэбхэр дүшэтэй ябаһан, арбан хоёр наһаар ахашье һаань, танилсаад үзэел даа гэжэ һанаад, танилсаха гэжэ үлөө бэлэйб.
Һүүлдэ Галсан Батоевичтай хуби заяагаа ниилүүлжэ, айл болоһоор 28 жэл жаргалтай ажаһуунабди. Нүхэрни намһаа 18 жэл аха, абгаймни зорюута наһыень даража байжа залуу болгожо, намаяа үгэдөө оруулжа,бидэ хоёрые ниилүүлжэ түбхинүүлһэн хүн гээшэ. Нүхэрни түрэһэн үригүй байһан, бурханай үршөөлөөр 1990 ондо Володя хүбүүмнай түрэһэн, 62-тойдоо нарай нялха хүбүүгээ үбсүүндээ няагаад: “Нээрээ хүбүүтэй болоо гээшэ гүб, этигэжэ яданаб”,-гэжэ хүбүүнэйнгөө зулайень үндэжэ байхадань, ямар ехээр нүхэрөө хайралаа гээшэ һэнбиб, үсэгэлдэр шэнги ойндомни һанагдадаг.
1992 ондо Бальжинима хүбүүтэй болообди. Нарайлалгын гэртэ байхадамни, Лхамасуу абгай шүлэ, аарса бариһан ерэхэ. Операциин һүүлээр шадал тамир ороходо аарсан һайн юм гэжэ хэлэхэ. Би мүнөө ходол Лхамасуу абгайгаа дурсан һанажа,баярые хүргэжэ ябадагби.

  1. 5
  2. 4
  3. 3
  4. 2
  5. 1

(4 голоса, в среднем: 3.8 из 5)